Nieuwe groep? Deze sportieve dansles van Rimke Saan vinden alle kinderen leuk!

Dansdocent Rimke Saan. Fotograaf: Ezme Hetharia.

MUZIEK & LESMATERIAAL | Sta jij ook geregeld voor een nieuwe klas? Rimke Saan geeft danslessen op veel verschillende basisscholen. Daarom ontwikkelde ze een dansles rond het thema ‘sport’, want bijna alle kinderen beoefenen wel een sport die zij leuk vinden. In dit lesplan legt Rimke uit hoe je ook voetballen, zwemmen, tennissen en turnen dansant kunt maken. En hoe je daarmee de belevingswereld van leerlingen kunt prikkelen. Ook als je hen voor het eerst lesgeeft!

Help, een nieuwe groep!

Pling! Een nieuwe mail verschijnt in je inbox. Jouw eerste gedachte: Yes, een nieuwe aanvraag. Gauw open je de mail en zie je dat je wordt gevraagd voor een dansworkshop. Het gaat om een dansles aan groep 5 op een basisschool. Je bent beschikbaar die dag, je mailt enthousiast terug en een week later start je met het voorbereiden met je les. Maar dan…

Groep 5?! Wat kunnen die eigenlijk allemaal? Misschien kan ik iets doen met het thema winter, of vinden ze dat saai? Ik kan ook een streetdance workshop geven. Nee, ik wil ze juist creatief uitdagen, geen pasjes laten nadoen. Maar wat nou als er alleen maar jongens in de klas zitten die helemaal geen zin hebben om te dansen?

Herken je deze situatie en deze gedachten? Ik absoluut. Als freelance dansdocent sta ik vaak op verschillende basisscholen en geef ik les aan kinderen van verschillende leeftijden, niveaus en achtergronden. Waar de ene groep werkelijk alles leuk vindt, vraagt de andere groep tijdens de warming-up al of de les bijna is afgelopen. Een nieuwe plek, een nieuwe groep, het blijft altijd spannend. En ik blijf onzeker over hoe ik mijn dansles het beste kan invullen.

Maar inmiddels ben ik erachter gekomen dat er in ieder geval één thema is dat vrijwel altijd goed valt. Namelijk het thema ‘sport’. Ik merkte tijdens mijn dagen op de basisschool hoe dol veel kinderen zijn op hun gymlessen. Soms vragen ze zelfs: “Juf, kunnen we niet gymmen?” Toen kwam bij mij het idee op om dat in te zetten. Als leerlingen zo dol zijn op sporten, dan gaan we toch gewoon sporten?! Maar wel op mijn dansante manier!

Sport is een fijne ingang in nieuwe groepen, omdat het voor veel kinderen aansluit bij wat ze leuk vinden. Ik verwerk dus iets waar ze al plezier uithalen in de dansles. Daarnaast is het leuk dat er veel verschillende soorten sport aan bod komen. Daardoor kunnen veel verschillende leerlingen een eigen momentje kunnen vinden om de pro uit te hangen. Want zij weten alles over tennis of karate en kunnen de andere kinderen daar wat over uitleggen.

Door op deze manier de interesses van kinderen te gebruiken, vergroot ik hun betrokkenheid bij de dansles. En dat is precies mijn doel als ik een nieuwe groep voor het eerst les ga geven.

De grens tussen dans en sport

Sport? Dat is wel erg breed. En: hallo, dansen is toch een sport? Nou, JA, precies dus! Daar maak ik in deze dansles dankbaar gebruik van.

Vrijwel alle kinderen beoefenen een sport. In een klas zijn er altijd wel kinderen die dol zijn op voetbal, hockey, turnen, schaatsen, tennis, en ga nog maar even door. Zo’n sport wordt vaak door een groep geaccepteerd. Zit jij op voetbal? Cool! Helaas is dansen nog altijd een lastige, want ik kom nog steeds de volgende uitspraken tegen: “Dansen is voor meisjes.” “Ik vind dansjes leren saai.” “Dansen is echt geen sport.”

In deze les pakken we die uitspraken aan. Weg met dansjes leren en met de stigma dat dansen geen sport is. We gaan deze hele les sporten en voor je het weet danst de hele klas mee. Want dat ene meisje die al jaren voetbalt laat met veel plezier aan iedereen een prachtige schot zien. En die jongen die net is begonnen met tennis wil met alle liefde voordoen hoe je een bal heel hoog kan raken.

Maar wat maakt deze les dan dansant? Want sporten nadoen, mist dat niet het creatieve en expressieve van dansen? Wat mij betreft niet. Voor mij is dansen het bewust bewegen van je lichaam in de ruimte.

Bij sporten als voetbal of tennis hebben alle bewegingen die je maakt vooral als doel om een spel te winnen. Je wil de bal schoppen of juist tegenhouden. Je beweegt je arm zo dat het racket de bal slaat. Bij dans kun je dit prima nadoen, maar je kiest er op dat moment zelf voor hoe je beweegt. Er is namelijk geen echte bal die rondvliegt. Jij maakt keuzes op basis van jouw fantasie. Jij maakt keuzes op basis van wat jij denkt dat er esthetisch goed uitziet. En op basis van dat wat je wilt laten zien of communiceren. En dát is voor mij waar dans over gaat.

Dans kan alles zijn, zolang jij maar zelf (of de choreograaf) bewuste keuzes maakt die uiteindelijk kunst creëren.

Lesplan: Sport

Benodigdheden:

Plaatsmarkeringen (ik gebruik het liefst matjes)
Foto’s van sporters (zie deze bijlage)
Tape

1 | Warming-up
♫ muzieksuggestie: Ballendans - Dansspetters
We beginnen zoals vaak in mijn lessen in een kring. Ik leg matjes neer om de plaatsen te markeren. Tijdens de warming-up laten we alvast wat bekende sporten aan bod komen. Voetbal, tennis, zwemmen etc. Op die manier bereik wek je meteen de interesse bij veel verschillende leerlingen.
In deze warming-up herhalen we steeds een beweging van een andere sport in blokjes van vier keer acht tellen.
4x8 joggen op de plek
4x8 met de benen om de beurt tegen een bal aan schoppen
4x8 bounce vier keer een bal in het midden tussen je benen een gooi die door de basket
4x8 maak tennisbewegingen met je armen: een forehand/backhand met rechts en dan met links.
4x8 karate kicks met je benen
4x8 ga snel op je buik liggen op de grond en doe de schoolslag
4x8 draai je om, ga op je rug liggen, en maak fietsbewegingen in de lucht
4x8 spring dan op en juich: je hebt gewonnen!
herhaal alles

2 | Sportfoto’s
♫ muzieksuggestie: Out of the Blue - Santi & Tugce, of Bumba E Moi Boi - Davi Vieira
Er zijn enorm veel sportfoto’s te vinden die uitnodigen tot beweging. In deze oefening gaan we een paar van mijn favorieten (zie bijlage) gebruiken. Ik heb deze oefening verdeeld in drie stappen.
Stap 1
Ik laat de matjes liggen in de kring en leg op elk matje een sportfoto neer met de achterkant omhoog. Alle leerlingen staan achter hun matje. Zodra de muziek aangaat, mogen ze de foto’s omdraaien en maken ze de foto na met hun lichaam. Zodra iedereen een pose (of standbeeld) heeft gemaakt klap ik in mijn handen en schuiven alle leerling een plekje door naar rechts in de kring. Ze maken dan het volgende standbeeld.
Als dit goed gaat, spreek ik een aantal tellen af voor het maken van het standbeeld. Bijvoorbeeld: je hebt 8 tellen de tijd die je helemaal moet opvullen. De leerlingen gebruik dan 8 volle tellen om van een neutrale stand in het standbeeld te komen. Het is ook leuk om hiermee af te wisselen en de leerlingen dus af en toe heel snel in 1 tel hun pose te laten maken, of juist heel langzaam in 24 tellen.
Stap 2
Deze keer mogen de leerlingen bij het starten van de muziek door de zaal gaan lopen. Zodra de muziek uit gaat kiezen de leerlingen een matje uit in de kring. Zij maken nu snel een standbeeld, precies zoals ze zien op de foto. Als iedereen in een standbeeld staat, mag de groep gaan bewegen. Maar… je gaat ditmaal niet lopen, je gaat bewegen zoals jouw foto dat zou doen. Heb je een voetbalfoto? Dan ga je al voetballend door de zaal. Bij een zwemfoto zwem je juist door de zaal. Dit herhaal je een aantal keer, tot elke leerling zo’n zes verschillende sporten heeft gezien.
Stap 3
Na afloop van stap 2 vraag ik de leerlingen welke verplaatsingen zij heel leuk of juist heel moeilijk vonden. In deze stap gaan we die klassikaal doen. Ik vraag een leerling naar diens sport naar keuze.Vervolgens gaan we allemaal door de zaal die sport naar keuze uitvoeren. Hierbij stuur ik veel aan om de bewegingen zo dansant mogelijk te maken. Bijvoorbeeld:
- Kun je dat ook eens hoog/laag doen?
- Laten we het allemaal eens heel langzaam doen!
- Wat gebeurt er is als je nu ook eens je hoofd meeneemt? Kijk eens bewust naar of juist weg van de bewegingen die je maakt.
- Doe af en toe een freeze in de beweging.

3 | Slow motion sporten
♫ muzieksuggestie: Lady Labyrinth - Ludovico Einaudi
In deze oefening maken we van sport dans, door er een bewuste timing aan toe te voegen. We gaan namelijk in slow motion sporten op een aantal verschillende manieren.
- Alle leerlingen zoeken een maatje en gaan tegenover elkaar staan, verspreid door de zaal. Ze staan ver genoeg uit elkaar zodat ze elkaar niet kunnen aanraken. Dan gaan de leerlingen slow motion kickboksen. Leerling A start met een kick of armbeweging. Leerling B reageert daarop en doet vervolgens een nieuwe beweging. Op die manier gaan ze een tijdje door.
- Kies dan twee leerlingen uit die heel creatief bewegen. Deze zet je tegenover elkaar. De rest van de groep deel je doormidden en zet je achter deze twee leerlingen (let op dat er genoeg ruimte is). De twee leerlingen laten hun schijngevecht zien in slow motion en de groepen erachter doen dit direct na.
- Slow motion keepen. Wijs een zogenaamd doel aan. Daar mag een leerling in staan. De helft van de leerlingen staat in de rij, om straks ook in dit doel te mogen staan. De andere helft van de leerlingen staat aan de overkant, zij mogen schieten. Eén voor één schiet een leerling slow motion op het doel. Het mag een enorm overdreven schot zijn (het liefst met theatrale gezichtsuitdrukkingen). Vervolgens maakt de keeper in slow motion een enorme beweging, waarbij die probeert de bal te stoppen. Dit eindigt natuurlijk vaak liggend op de grond.

4 | Sport oversteek
♫ muzieksuggestie: Shake It Off - Simply Three
Alle leerlingen verzamelen zich nu aan één kant van de zaal en dansen om de beurt naar de overkant. Ze doen hierbij steeds een andere sport na die uitnodigt tot veel grote en verschillende bewegingen.
- tennis (probeer de bal hoog, midden en laag te slaan).
- breakdance (dit is echt een topper! In het midden van de zaal moeten ze een coole freeze maken voor acht tellen)
- ballet (stuur aan op vloeiend, luchtig en met gestrekte tenen)
- turnen (maak eerst met tape een rechte lijn op de grond, de leerlingen turnen over deze balk heen)
- karate (maak explosieve en strakke bewegingen met je armen en benen, zowel laag als hoog)

5 | Sport route
♫ muzieksuggestie: Navegar - Joao Selva
We bewegen nog steeds naar de overkant, maar leggen nu op verschillende matjes de sportplaatjes neer. Kies daarvoor een stuk of vijf foto’s. De leerlingen beginnen op het eerste matje en kijken goed naar de foto. Ze dansen met deze sport naar het volgende matje en nemen vanaf daar die sport over.
Als dit goed gaat kun je de foto's weghalen en kunnen de leerlingen zelf bedenken welke sporten ze steeds doen.

6 | Fantasie-sport
♫ muzieksuggestie: Wave - Simon Franglen
Nadat we al deze sporten hebben behandeld is het tijd om een eigen fantasie-sport te bedenken. Laat leerlingen in kleine groepjes brainstormen over een fantasie sport. Het gaat daarbij niet om de spelregels, maar vooral om hoe zo’n sport eruit ziet. Heb je bijvoorbeeld een heel zwaar gewicht vast, terwijl je met je voeten over allemaal kleine hekjes moet springen? Of heb je twee tennisrackets vast en moet je daarbij pingpongballen hoog zien te houden?
De leerlingen mogen dan omstebeurt met hun groepje door de zaal dansen, terwijl de rest van de leerlingen kijken. Kunnen zij raden wat voor soort sport er is bedacht?

7 | Spel
♫ muzieksuggestie: Sing - Simply Three
Bij een sportles hoort natuurlijk ook een oefening met een wedstrijdelement. We doen daarom een variatie op de bekende stopdans. Alle leerlingen mogen zelf kiezen met welke sport ze door de zaal dansen. Ik zet daarbij muziek aan. Zodra de muziek uitgaat, noem ik een sport van de foto’s die we in deze les hebben behandeld. De leerlingen denken terug aan de foto en maken zo snel mogelijk deze houding. Wie de houding als laatste maakt of wie de verkeerde houding maakt, is af. Die leerling gaat aan de kant zitten.
Deze oefening vinden de kinderen vaak leuk, maar is ook heel interessant voor mij als docent. Welke foto’s zijn het meest opgevallen en worden goed onthouden en welke juist niet?

8 | Afsluiting
♫ muzieksuggestie: Odongo - Winyo
Om de les rustig af te sluiten, komen we terug in de kring. Ik vraag de leerlingen om een voor een nog eenmaal een standbeeld te maken van hun favoriete moment/favoriete sport van die les. De rest van de groep kijkt en daarna doen we allemaal mee. Op die manier sluiten we de les rustig af en reflecteren we zonder woorden op de dansles.

Ik ben heel benieuwd of jullie net zo enthousiast over deze sportieve les zijn als ik. Eén ding is zeker: dat wordt zweten!

Afspeellijst

MUZIEK & LESMATERIAAL - KINDEREN

Als dansdocent ben je veel tijd kwijt met voorbereiding. Uren die niet betaald worden. Vooral muziek zoeken voor een nieuwe les is een hels karwij. Wie kent er nog een leuk liedje over de winter? Of over vlinders? Leeuwen? Bijen? En welke oefening doen we daar bij? Help! Onze redacteur Muziek & Lesmateriaal schrijft artikelen met oefeningen en lesplannen voor danslessen voor kinderen. Deze worden vergezeld van muzieksuggesties, zodat jullie nooit meer lang hoeven te zoeken naar een geschikt muzieknummer!

Bekijk ook...