Expeditie oceaan: een dansles over de wonderen van de zee

MUZIEK & LESMATERIAAL | Ken je de oceaan stickers van de AH? Ze inspireerden Rimke Saan om een lesplan te maken over de magie van de zee. Want onder water is zoveel te ontdekken! Scholen vissen die samen rond zwemmen. Grote zeehonden en haaien. Koraal dat over de bodem schuift. Soepele kwallen en slome zeesterren. In deze dansles komt dat allemaal aan bod. De leerlingen dansen verschillen dieren en planten na en ontdekken zo wat zich allemaal in de zee schuilhoudt. Met dit lesplan vul je met gemak vier danslessen. Dansplezier gegarandeerd!

De magie van de zee

“Ontdek de magie van de zee.” Zo verkondigde Albert Heijn hun plaatjesactie. Van 5 september tot 2 oktober verzamelde je daar namelijk oceaan stickers. Op die stickers staan zo’n 102 dieren die in en rondom de oceaan leven. En er is voor kinderen ook een leuke podcastserie gemaakt over de verschillende dieren: 16 korte afleveringen van 5 minuten boordevol weetjes.

Hoewel ik geen boodschappen doe bij de Albert Heijn, en dus alleen maar jaloers kan zijn op kinderen met heel veel plaatjes, ben ik wel meteen enthousiast over deze actie. Dit is voor mij weer een geweldig thema voor een dansles. Want veel kinderen verdiepen zich nu in deze plaatjes. Ze bekijken de dieren, praten erover, ruilen ze met elkaar. Op de manier kan ik de dansles weer fijn aansluiten bij hun belevingswereld!

De oceaan is wat mij betreft ook dansant een interessant thema. In de oceaan is namelijk een ander gevoel van zwaartekracht dan dat wij op het land kennen. Onder water bewegen voelt anders. Het is zwaarder, omdat je de weerstand voelt van water om je hele lichaam. Tegelijkertijd is het lichter, omdat je kan drijven in en op het water. Je raakt je eigen lichaamsgewicht even kwijt. De oefeningen die ik voor dit lesplan heb bedacht krijgen daardoor direct een andere beleving dan wanneer je met leerlingen danst over thema’s aan land, zoals de kriebelbeestjes van mijn vorige lesplan.

In dit lesplan behandelen we onderwaterwezens en -planten in verschillende oefeningen. Zoals vissen, krabben, zeesterren en koraal. Dit lesplan is bedoeld voor kinderen van 6-10 jaar oud. Bij een aantal van die oefeningen staat een verdieping beschreven. Die is geschikt voor leerlingen met meer danservaring of wat oudere kinderen.

Lesplan: Oceaan

Om dit thema tot leven te brengen is beeldmateriaal wat mij betreft een must. Als ik begin met de les laat ik meestal alvast wat afbeeldingen zien om het thema in te leiden. De kinderen kunnen dan alvast fantaseren over wat we deze les gaan doen. Vervolgens laat ik per oefening de afbeelding nogmaals zien en ga ik er wat dieper op in. Voor geschikt beeldmateriaal zijn meerdere opties mogelijk:

Je kunt natuurlijk zelf de plaatjes van de Albert Heijn verzamelen of ze mee laten nemen door de leerlingen.
Loop een kringloop binnen en kijk bij de boeken. Ik scoorde eerder al een boek met allemaal prachtige afbeeldingen van koraalriffen voor slechts 50 cent! Ze hebben vaak vanalles...
Werk je op een school? In de schoolbibliotheek staan ook vaak genoeg boeken die je kunt gebruiken. Of in elke andere bibliotheek.
Gewoon op Google afbeeldingen zoeken is nog altijd een makkelijke en snelle optie. Je hebt dan alleen wel een fijne printer nodig. Of laat de afbeeldingen zien op een tablet of iPad.

1 | Warming-up
♫ muzieksuggestie: Under the sea (instrumental) - London Music Works
Ik bereid de les voor door matjes/stickers in een kring neer te leggen. Daar kunnen de kinderen op gaan zitten.
We beginnen de les met ‘in het water springen’. We staan op het land en doen net alsof we voelen hoe warm het water is. Met onze handen en voeten. We plonsen vervolgens het water in en starten met zwemmen!
couplet
Doe net alsof je in het water wil gaan springen. Je dipt eerst met een groot gebaar je vinger in het water. ‘Aaah koud!’ Je schudt je vinger los. Dan probeer je het nog eens met je teen en je andere voet. Uiteindelijk besluit je toch om in het water te springen. Knijp je neus dicht en maak een hele grote sprong naar het midden toe.
refrein
Loop terug naar je matje en draai met lange armen rond (als een rog). Doe dit rechts en links. Maak zwembewegingen naar het midden toe (schoolslag) en daarna lange armen (rug crawl) terug naar je mat.
couplet 2
Doe je armen omstebeurt opzij als krab-armen. Beweeg naar het midden toe als krab en weer terug naar je mat. Beweeg tegelijkertijd je handen als scharen. Maak van jezelf een zeester en maak jezelf daarna klein. Doe dit een aantal keer achter elkaar als een soort jumping jacks.
Herhaal refrein 2x
Bridge en laatste refrein
Beweeg je handen als vissen om jezelf heen. Hoog, laag, draaiend. Vervolgens ga je op de grond liggen. Maak op de grond zwembewegingen (maar zonder vooruit te komen).
De muziek lijkt dan te stoppen; sta hier op. Als de muziek toch doorgaat, zwemt iedereen door de hele zaal. Bij het einde van de muziek ga je snel terug naar je eigen matje!

2 | Vissen A
♫ muzieksuggestie: Keep me There- Nicolas Jaar
Eenmaal in het water dansen we mee met de vissen. We plakken de handen tegen elkaar en vormen daarmee een vis. Deze vis beweegt door het water. Vissen bewegen geleidelijk en gemakkelijk door het water. Tijdens deze dans mogen de leerlingen zich vrij en licht voelen. Vissen kunnen snel zijn, maar kunnen ook rustiger dobberen.
Ik stuur de leerlingen op verschillende manieren aan.
- De vis zwemt rustig door de zee.
- De vis draait en cirkelt om zichzelf of iemand anders (zonder die aan te raken) heen.
- De vissen gaan snel! En dan juist heel traag...
- De vis zwemt heel hoog. De vis zwemt heel laag bij de grond. De vis zwemt steeds van hoog naar laag.
Dan gaan de handen gaan los van elkaar. Je hebt nu twee vissen om mee te dansen.
- Je vissen zwemmen samen met elkaar. Ze blijven op dezelfde hoogte en naast elkaar.
- Je vissen zwemmen allebei op een andere hoogte.
- Je vissen zwemmen uit elkaar en weer bij elkaar.
- Je vissen draaien om elkaar heen.

Verdieping
Leerlingen dansen om de beurt naar de overkant. Zij mogen zelf kiezen of ze één vis (handen bij elkaar) of twee vissen hebben. Ze dansen met deze vissen naar de overkant van de zaal en proberen zoveel mogelijk te laten zien van wat ze in de vorige oefening geoefend hebben. Ze wisselen dus af tussen hoog/laag, snel/langzaam, een of twee vissen, etc.
Laat leerlingen naar elkaar kijken en stel ze dan de vraag: ‘Wat kan hij/zij nog doen om de oversteek interessanter te maken? Welke danselementen heb je bijvoorbeeld niet veel gezien (denk aan snel, met weerstand, vloeiend, etc.)?’

3 | Vissen B
♫ muzieksuggestie: Fronds like these - Thomas Newman
Veel vissen zwemmen in een school bij elkaar. Door samen te zwemmen, lijken ze net één grote vis. Daarmee kunnen ze sommige vijanden, zoals haaien, afschrikken.
De leerlingen dansen eerst in tweetallen door de zaal. Ze proberen hun handen zoveel mogelijk bij elkaar te laten zwemmen. Ze kunnen in een rechte lijn zwemmen, maar ze mogen soms ook best om elkaar heen cirkelen, als ze maar blij elkaar blijven. Als dit goed gaat mogen ze dit ook in groepjes van drie of vier proberen.

Verdieping
Vorm met de hele groep één grote vis. De leerlingen staan dichtbij elkaar in een kluitje en kijken allemaal dezelfde richting op. De voorste van de groep bepaalt hoe de vissen bewegen. Omhoog, omlaag, langzaam of snel. Zodra de voorste van richting verandert, gaat de groep mee. Er is nu een nieuwe leerling vooraan die de leiding overneemt. Zo beweegt de hele groep door de zaal. Ieder met eigen vissen, maar samen als een hele grote.

4 | Expeditie
♫ muzieksuggestie: Kapitein Bonkepoot - Dansspetters (introductie, 1e eiland, 2e eiland en 3e eiland).
Op zee vaart een bootje. Het bootje is op zoek naar exotische zeedieren. De leerlingen zitten op hun knieën op een matje/sticker in de kring. Daarmee roeien we de zee op en ‘vallen’ we vervolgens in het water.
Ik gebruik in deze oefening een heel leuk nummer van Dansspetters. Daarin hoor je steeds een stukje in de boot en vervolgens drie verschillende muziekthema’s die horen bij ‘eilanden’. Die eilanden heb ik in dit geval ingezet als drie verschillende zeedieren die wij tegenkomen. Ik vind deze muziek helaas voor kinderen vanaf een jaar of acht wat kinderachtig. Ik heb daarom ook alternatieve nummers toegevoegd voor oudere leerlingen. Je kunt zo met hen op elk muziekje een verschillende onderdeel doen: boot, zeester, krab, kwal. Vervolgens kun je de muziek afwisselen er een spelletje van maken. Welk liedje horen ze en welke oefening hoort daarbij?

Stukje varen in de boot (introductie):
♫ alternatieve muzieksuggestie
Zit op je knieen. Roei 4x rechts en 4x links op een rustig tempo. Herhaal dit 8x snel aan elke kant. Leun daarna op je rechterhand en wissel naar je linkerhand. Maak dit groter en groter, tot je omvalt. Draai omhoog en verander dan in het eerstvolgende dier.
Zeesterren (1e eiland)
♫ alternatieve muzieksuggestie
Het eerste dier dat we tegenkomen in de zee is een zeester. Leerlingen maken zich groot door hun armen en benen in een V uit te spreiden. Je kan bewegen door je gewicht te verplaatsen, zonder je benen of armen te buigen, en zo je benen op te tillen. Dit gaat traag en geleidelijk. Zeesterren kunnen natuurlijk ook gaan liggen of tegen de muur aan plakken.
Krabben (3e eiland)
♫ alternatieve muzieksuggestie
Het volgende dier is een krab. De leerlingen buigen hun benen en bewegen met hele kleine stapjes in de tweede positie uitgedraaid zijwaarts door de zaal. Hun ellebogen hebben een hoek van 90 graden en de handen bewegen heen en weer als scharen. De krab is vaak echt een hit bij kinderen!
Kwal (2e eiland)
♫ alternatieve muzieksuggestie
De kwal heeft hele zachte, vloeiende tentakels. Kunnen wij onze armen en benen net zo vloeiend en moeiteloos door het water laten vloeien? Wij hebben maar vier armen en benen, maar beelden ons in dat we er wel tien hebben en dat onze tentakels een paar meter lang zijn.

5 | Grote zeedieren
♫ muzieksuggestie: Mi Mujer - Nicolas Jaar
In de zee leven ook grote, zware zeedieren. Met hun vinnen of ledematen duwen ze het water weg en bewegen ze zich door het zeewater. De leerlingen verzamelen zich aan een kant van de studio. Wij gaan nu omstebeurt naar de overkant bewegen als een…
- grote zeeschildpad (rustige zwembewegingen, ons lichaam voorover gebogen, langzame grote stappen in plié, af en toe naar adem happend)
- dolfijn (spetterend met de armen, rennend, springend en draaiend)
- zeekoe (traag, log, lomp, laag bij de grond)
- haai (in een steady flow, geen onverwachte beweging tot aan het einde… een aanloop, en aanvallen!)

6 | Waterplanten
♫ muzieksuggestie: Umrika - Dustion O-Halloran, tijdens storm: Thunderstorm - Rene Aubry
De zeebodem is begroeid met allerlei zeeplanten. Wij gaan die nabootsen. De leerlingen gaan op een matje staan. Dit kan zowel in een kring of verspreid in de zaal. De leerlingen sluiten hun ogen en luisteren naar mijn stem voor aanwijzingen.
- We hebben onze voeten stevig in de grond en onze armen zijn naar beneden.
- Om ons heen is water dat rustig kabbelt. We kabbelen zachtjes mee, zonder dat onze voeten van de vloer komen.
- Af en toe gaat het water wat sneller. We maken dan grotere bewegingen met ons bovenlichaam en armen, maar onze voeten blijven in de grond.
- Als ik in mijn handen klap is het water heel wild. We schieten alle kanten op. Klap ik nog een keer, is het water stil.
- Soms laten onze voeten los en kunnen we veranderen van houding. Misschien plakt er wel een hand aan de grond vast. Ik blijf doorgaan met klappen voor rustig en wild water.

7 | Koraal A
♫ muzieksuggestie: Water falls - Rene Aubry
Naast zeegras vind je ook koraal op de bodem van de oceaan. Koraal kan zich verplaatsen, heel rustig en geleidelijk.
We dansen weer van de ene kant van de studio naar de andere. De leerlingen maken van zichzelf een stuk koraal. Ze blijven in deze vorm vijf tellen stilstaan. Vervolgens ontspannen ze en bewegen ze heel rustig, zonder schokken en harde bewegingen, naar een nieuwe houding. Daarin blijven ze ook vijf tellen staan. Dit doen ze tot ze de overkant bereiken.
Vervolgens doen de leerlingen dit samen met een partner. De eerste leerling maakt een houding. De volgende leerling verplaatst zich naar vóór diens partner, en maakt daar een houding die inhaakt op de eerste leerling. Als leerling nummer twee stilstaat, herhaalt nummer één dit principe. Zo steken ze samen de studio over.

8 | Koraal B
♫ muzieksuggestie: In the Ocean - René Aubry
Ik verdeel de groep in tweeën. De helft van de groep zoekt een plek in de ruimte en maakt een koraal-standbeeld. Zorg dat de ruimte niet te groot is, zodat de leerlingen dicht bij elkaar staan. Je kan eventueel de zaal halveren.
De andere helft van de groep danst door het koraal heen als visjes. Ze grazen, ze slapen of ze verstoppen zich tussen het koraal.
Wissel dit vervolgens om.

9 | Op zoek
♫ muzieksuggestie: Swim - Christian Löffler
In de bijlage vind je een stencil met verschillende zeedieren. Van elk dier zijn er twee dezelfde plaatjes. Ik heb deze uitgeprint en -geknipt tot verschillende kaartjes. Ik hussel de plaatjes en laat alle leerlingen, op twee na, er eentje kiezen.
Elke leerling danst door de zaal, zoals op het plaatje staat. Er dansen zeesterren, krabben, kwallen, koralen, vissen, etc. De twee leerlingen die niet mee doen, staan aan de kant kijken goed wat zij zien.
Vervolgens mogen zij raden welke leerlingen bij elkaar horen. Wie dansen hetzelfde? Kunnen ze ook raden welk dier het is? Hebben ze de verkeerde naam, dan mag de andere leerling raden. Als je met een oneven aantal kinderen bent, kan er ook een extra leerling aan de kant raden.

Weekschema

Net als vorig lesplan heb ik een weekschema gemaakt, zodat je meerdere weken je dansles kunt vullen met dit de oefeningen uit dit artikel.

MUZIEK & LESMATERIAAL - KINDEREN

Als dansdocent ben je veel tijd kwijt met voorbereiding. Uren die niet betaald worden. Vooral muziek zoeken voor een nieuwe les is een hels karwij. Wie kent er nog een leuk liedje over de winter? Of over vlinders? Leeuwen? Bijen? En welke oefening doen we daar bij? Help! Onze redacteur Muziek & Lesmateriaal schrijft artikelen met oefeningen en lesplannen voor danslessen voor kinderen. Deze worden vergezeld van muzieksuggesties, zodat jullie nooit meer lang hoeven te zoeken naar een geschikt muzieknummer!

Bekijk ook...