Oefen sociale vaardigheden met peuters in deze dansles met knuffels

MUZIEK & LESMATERIAAL | Haal die teddyberen maar van de zolder! Want 21 januari is de internationale dag van de knuffel. Daarom verwelkomt An-Sofie Maes je in de dansante wereld van de pluche dieren. Samen met de knuffels maken de peuters in dit lesplan kennis met verschillende ruimtelagen en het nabootsen van houdingen. Dit in combinatie met het trainen van sociale vaardigheden, zoals leiden en volgen. Dit lesplan is compleet met muzieksuggesties. Dans jij met je knuffel ook mee?

Internationale dag van de knuffel

Wist jij dat het 21 januari de internationale knuffeldag is? De Amerikaanse dominee Kevin Zaborney bedacht zo’n 36 jaar geleden National Hugging Day omdat hij het knuffelen met familie en vrienden meer wou aanmoedigen. Maar wist je ook dat knuffels (de pluche diertjes) zeer behulpzaam visueel en concreet materiaal zijn om mee te dansen samen met peuters?

Kinderen durven niet altijd te vertellen wat er scheelt of waar ze mee zitten. Soms zijn ze gewoon verlegen. Een knuffel kan hierbij een geweldige hulp zijn. Want een knuffel is neutraal, luistert altijd en onderbreekt nooit. Kinderen praten gemakkelijker tegen een pop dan tegen een volwassene. Daarnaast geven peuters hun knuffel ook vaak een rol in hun fantasie. Het hebben van een denkbeeldige vriend en het experimenteren met de eigen fantasie, draagt bij tot de ontwikkeling van de peuter (De Vos, 2020).

Ideaal dus als start van een lessenreeks. De peuters mogen uiteraard hun eigen knuffel mee naar de les brengen. En jou en de andere vrienden in de dansles samen met hun knuffel leren kennen. Dansplezier gegarandeerd!

In dit lesplan gaan we daarom aan de slag met dansoefeningen waarin knuffels centraal staan. We maken kennis met elkaars knuffelberen en bijhorende danspassen. We leren een nieuwe stopdans kennen en doen allerlei dansoefeningen met onze knuffel. Nadien worden we betoverd en vliegen we van de ene naar de andere kant van de danszaal. Afsluiten doen we opnieuw met rustige dansoefeningen met onze knuffel.

Sociale vaardigheden van peuters

Peuters spelen vaak hetzelfde spel naast elkaar, niet zo zeer mét elkaar. In dit lesplan geven we hen daarom de ruimte om zich open te stellen voor ideeën van een ander. Door bijvoorbeeld een danspasje door een ander kind te laten verzinnen. En ook leiden en volgen zullen hier getraind worden. Dit gebeurt uiteraard nog vrij gestructureerd en klassikaal en ook onder begeleiding van de lesgever.

Kennen jullie Jean Piaget? Hij was een psycholoog die reeds in de 19e eeuw onderzoek deed naar de cognitieve psychologische ontwikkeling bij kinderen. Hij stelde dat peuters zich bevinden in de pre-operationele fase. In deze fase hebben jonge kinderen ‘cognitief egocentrisme’. Ze kunnen zich dan nog moeilijk verplaatsen in het perspectief van de ander. Kinderen van 1,5 tot 4 jaar gaan er in deze fase, bijvoorbeeld bij het spelen van verstoppertje, vanuit dat de ander hetzelfde perspectief heeft. Ze hebben het vermogen nog niet om zich in iemand anders schoenen te plaatsen. Vandaar dat ze niet doorhebben dat hun voeten onder het gordijn uit steken, of dat je hen via de weerspiegeling van het raam onder tafel ziet zitten!

Piaget deed onderzoek door zijn eigen kinderen te observeren en hen voor problemen te plaatsen, en te analyseren hoe ze deze dan oplosten. Meer weten? Lees het nieuwe boek Groei, leren en ontwikkelen. Het brein als basis van Theo Lamers (2022).

Naarmate kinderen ouder worden - en door scholing - kunnen ze ‘ik’ en ‘de ander’ beter onderscheiden van elkaar. Kinderen kunnen zich dan stap voor stap inleven in de ander door ervaringen op te doen. Soms een ander kunnen volgen, iets van een ander kunnen aannemen, dan weer de leidende rol op zich nemen, en initiatief durven nemen.

Ik geef in dit lesplan aan de kinderen ook mee dat het fijn is dat het kind nu een volgende rol op zich neemt, omdat daarnet het dansmaatje de volger was en die nu ook eens leider wil zijn. Voor deze opdrachten is het dus cruciaal om je al een beetje te kunnen inleven in de ander (met hulp van de docent).

Lesplan: Dansen met knuffels

In dit lesplan gaan we aan de slag met dansoefeningen waarin knuffels centraal staan. We maken kennis met elkaars knuffelberen en bijhorende danspassen. We leren een nieuwe stopdans kennen en doen allerlei dansoefeningen met onze knuffel. Nadien worden we betoverd en vliegen we van de ene naar de andere kant van de danszaal. Afsluiten doen we opnieuw met rustige dansoefeningen met onze knuffel.

In dit lesplan leren de peuters om:

zelf een beweging te verzinnen en te durven tonen aan anderen,
te reageren op een auditief stopsignaal;
samen met andere kinderen eenzelfde reeks van bewegingen op muziek uit te voeren
speels en onder begeleiding een eenvoudige dansstructuur beleven
houdingen van een knuffel na te bootsen
heel hun lichaam los te schudden
zich voort te bewegen in verschillende ruimtelagen

VOORBEREIDING

Voor deze dansles vraag je op voorhand of alle peuters een knuffel willen meebrengen. Maar zorg dat je zelf ook wat knuffels klaar hebt liggen, voor de leerlingen die het vergeten zijn.

1 | Doe een danspasje voor met jouw knuffel

♫ Muzieksuggestie: Bumba - de Bumba Dans

Iedereen staat in een kring. Je kan vilten matjes of geplastificeerde vormen gebruiken om een kring te maken (plak ze vast als dat nodig is, zodat niemand uitglijdt!). Zo heb je, zeker bij een grote groep, snel iedereen in de kring. Je kan gewoon zeggen dat de peuters op een matje mogen gaan staan. Ik gebruik in de gymles op school zitschijven hiervoor.

Ga de kring rond en maak kennis met de knuffels die de peuters hebben meegebracht. De meeste knuffels hebben vast een naam! Na de kennismaking toont elke peuter omstebeurt een danspasje met de knuffel. De andere kleuters doen dit danspasje na met hun knuffel.

Mocht je oudere kinderen in de les hebben, dan kan je deze oefening maken door ze een beweging te laten maken die een bepaalde knuffel goed kan. Denk bijvoorbeeld aan springen wanneer er een kikker is, hoog op de tenen te stappen wanneer de knuffel een giraf is, etc.

Stel je in deze les flexibel op en kijk goed naar je leerlingen! Want de peuters komen vaak zelf al met hele leuke dansideeën. Ik herinner me een groep waar eentje tijdens deze opwarming, ineens begon razendsnel rond te draaien op de grond als een echte breakdancer in spé. En zelfs ik had moeite om dit na te doen! Natuurlijk kozen heel wat andere peuters in deze groep vervolgens iets dat hier dan heel sterk op leek. Zo had ik ineens een hele groep breakdancers in spé voor mij.

2 | Stopdans met je knuffel

♫ Muzieksuggestie: Little Ball Village - Ballie’s stoplied

De peuters mogen nu door elkaar dansen met hun knuffel. Wanneer de muziek stopt, staan de peuters stokstijf stil. Wanneer de muziek weer aangaat, dansen ze verder met hun knuffel.

Een beweging afremmen en bijgevolg stoppen is een oefening die in de naaste ontwikkeling van de peuters ligt. Deze oefening is nog moeilijk, maar mag zeker ingeoefend worden. Hoe vroeger ze kennismaken met het principe van een stopdans, hoe vlotter ze kunnen luisteren naar een auditief signaal en hier gevolg aan kunnen geven.

Hiermee leren ze dan weer om aandachtig te luisteren. Een vaardigheid die ze in hun verdere leven nog vaak nodig gaan hebben. Daarnaast traint een stopdans ook het werkgeheugen van de peuter. Ze zullen eerst naar de opdracht moeten luisteren en deze even onthouden, want nadat de muziek gestopt is, moeten ze deze snel uitvoeren.

3 | Dansoefeningen met je knuffel

♫ Muzieksuggestie: Bumba - de knuffeldans

Dit is een vastgelegde oefening op een bestaand liedje. Ik geef hieronder steeds de tekst van het liedje en de bijpassende dansbewegingen.

“Wie doet er mee met de knuffeldans?
Bumba, Bumba, Bumba”

Doen: Knuffel zwaaien boven je hoofd en daarna springen met je knuffel.
“Geef een knuffel en dan gaan we draaien,
draaien en draaien knuffelen is fijn
Geef een knuffel en dan gaan we draaien,
draaien, draaien ik wil bij jou zijn.”

Doen: Geef een knuffel aan je knuffel en draai in het rond.

Op de instrumentale stukken wiegen de kleuters heen en weer met hun knuffel.

Peuters houden van herhaling. Dit liedje biedt veel kans tot herhaling. Er zijn namelijk maar enkele zinnetjes te horen. Steeds komt dezelfde beweging terug. Dit is dan ook de manier waarop ik een dansje aanleer (bijvoorbeeld voor een optreden). Herhalen, herhalen, herhalen en nog eens herhalen. En de peuters gaan het eenvoudige dansje dan zelfs zonder jouw instructies kunnen dansen.

4 | Knuffel doet voor en de peuters dansen na

♫ Muzieksuggestie: Kabouter Plop - Snuffeltje

Nu is het tijd om de knuffels van de peuters even aan de kant te zetten. Ze mogen zelf een plekje kiezen waar de knuffel naar de danspasjes van de peuter gaat kijken.

De leerkracht doet voor met de knuffel en toont bijvoorbeeld een voet in de lucht. De peuters doen deze beweging zelf na. Nadien volgt er een nieuwe beweging van de knuffel. Dit kan bijvoorbeeld zijn een arm opzij, een hoofd naar voren, een knie in de lucht, etc.

Leuk zijn hiervoor de knuffels van Living Puppets. Maar uiteraard kan elke knuffel waarvan je het hoofd, de armen en de benen apart kan bewegen, dienen voor deze opdracht.

5 | De peuters worden betoverd tot knuffeldieren

♫ Muzieksuggestie: Mozart - Alla Turca: allegreto)

De peuters staan terug in een kring. Ze gaan samen naar het binnenste van de kring en halen met hun vinger wat toververf van de grond. Dit is denkbeeldige verf die in het midden van de kring ligt.

Neem de peuters mee in hun fantasie en vertel hen dat de toververf hen laat dansen. Dat heel hun lichaam hier wakker van wordt. “Hé kijk, mijn vinger beweegt en de jouwe ook. Wie zijn vinger danst er ook al mee?” Maar het is niet alleen onze vinger, ook onze arm danst mee op de muziek, onze buik, onze benen, onze voeten. We kunnen niet meer stil blijven staan. Daarna dooft de toververf weer uit. En komt iedereen tot stilstand.

In deze oefening krijgen de peuters de kans om zich nog eens lichaamsdeel per lichaamsdeel uit te schudden.

Ik vind het altijd heerlijk om te zien hoe de peuters mee gaan in dit verhaal. Vaak laten peuters mij al vanzelf trots zien waar ze nog betoverd werden: ”Kijk juf, mijn buik is ook betoverd!"

6 | Overlopen als een dier in verschillende danspassen

♫ Muzieksuggestie: Vivaldi – Lente: Allegro

De peuters zijn met de toververf van de vorige dansopdracht omgetoverd in een dier.

Wanneer ze betoverd zijn tot een giraf, stappen ze van de ene kant naar de andere kant van de danszaal sierlijk op de tippen van hun tenen.
Wanneer ze omgetoverd zijn in een poes, kruipen ze van de ene kant naar de andere kant van de danszaal.
Wanneer ze omgetoverd zijn in een olifant, stampen ze met hun voeten hard op de grond tijdens het oversteken.

Uiteraard kan je hier ook inspelen op de knuffels die de peuters bij hebben in de les. We bewegen als een slang over de grond van de ene naar de andere kant, als een konijntje springen we op onze twee poten van de ene naar de andere kant, etc. Laat gerust de peuters meedenken over hoe hun knuffeldier van de ene naar de andere kant van de ruimte zou bewegen.

Als leerkracht kan je hier inzetten op variatie in ruimtelagen. Op deze manier maken de peuters spontaan kennis met verschillende ruimtelagen en verschillende manieren van voortbewegen (stappen op de tippen van hun tenen, kruipen en stampen).

Opdracht 7: Rustige afsluiter met je knuffel

♫ Muzieksuggestie: Knuffelbeer - 2 kleine kleutertjes

De peuters nemen hun knuffel er terug bij en voeren samen met hun knuffel deze oefeningen uit op de muziek:

Met het pootje van je knuffel je eigen wang masseren (eerst de ene wang, dan de andere wang).
In kleermakerszit gaan zitten. Je knuffel in één hand nemen en boven je hoofd laten vliegen. Nadien van hand wisselen.
Op je knieën gaan zitten, billen omhoog. Je knuffel een knuffel geven. Telkens met een andere arm boven.
Op je handen en knieën gaan zitten. Neem de knuffel in 1 hand en laat hem vliegen onder je arm door. Wissel nadien van hand.
Ga recht staan achter je knuffel. Buig voorover en tik op het hoofd van de knuffel. Nadien dezelfde oefening maar dan met je benen wijd.
Ga liggen met de knuffel tussen je voeten. Hef je voeten omhoog en kriebel je knuffel.
Ga liggen met de knuffel op je buik. Adem nu diep in en uit, zodat de knuffel op en neer beweegt.

afspeellijst

Bronnen

De Vos, T. (2020, oktober). Knuffeldier. Opvoedadvies.nl. Geraadpleegd op 31 oktober 2022.
Lamers, T. & Hilster-Verhart, M. (2022). Groei, leren en ontwikkelen. Het brein als basis. Assen, Nederland: Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum.

MUZIEK & LESMATERIAAL - KLEUTERS

Als dansdocent ben je veel tijd kwijt met voorbereiding. Uren die niet betaald worden. Vooral muziek zoeken voor een nieuwe les is een hels karwij. Wie kent er nog een leuk liedje over de winter? Of over vlinders? Leeuwen? Bijen? En welke oefening doen we daar bij? Help! Onze redacteur Muziek & Lesmateriaal schrijft artikelen met oefeningen en lesplannen voor danslessen voor peuters en kleuters. Deze worden vergezeld van muzieksuggesties, zodat jullie nooit meer lang hoeven te zoeken naar een geschikt muzieknummer!

Bekijk ook..