Anne Bos: “Met de methodiek dansexpressie kun je in het onderwijs altijd uit de voeten"

DANSDOCENT VAN DE TOEKOMST | Wil jij als dansdocent graag in het onderwijs lesgeven? Volgens docenten Anne Bos en Anja Boer kun je dan niet zonder de methodiek dansexpressie. Onze host Sanne Fokkens sprak met hen over de post-hbo opleiding Docent Dans Improvisatie in Amsterdam. Ze vertellen haar welke modules je kunt volgen, wat er zo bijzonder is aan de methodiek dansexpressie, en waarom deze geschikt is voor het reguliere onderwijs. Nieuwsgierig? Beluister dan de podcast! En lees hieronder verder voor Sanne’s reflectie.

Reflectie: Dans als expressiemiddel

“Er zijn te weinig dansdocenten die kiezen voor het onderwijs,” zegt Anne Bos in deze vijftiende podcast aflevering van ‘Dansdocent van de Toekomst’. Vacatures voor dansdocenten, vooral op het primair onderwijs (po), kunnen niet vervuld worden. En ook de vraag vanuit het voortgezet onderwijs (vo) stijgt volgens hem. Ook al ligt de nadruk vanuit de overheid op taal en rekenen, scholen beseffen zich steeds meer dat dekunstzinnige kant net zo belangrijk is om te ontwikkelen. En ook het besef dat leerlingen taal en rekenen beter leren beheersen door dans groeit, voegt Anja Boer toe.

Voorafgaand aan dit gesprek over de opleiding Docent Dans Improvisatie had ik geen idee dat er zo’n schaarste is aan dansdocenten in het onderwijs. Toen ik meer dan 17 jaar geleden afstudeerde, was ik ook nadrukkelijk opgeleid voor lesgeven in het po en vo. Met mijn geliefde lessen dansimprovisatie van Ingeborg Bos en de stages in het onderwijs was ik echt klaar om die kant op te gaan. Maar door het opzetten van een eigen dansgezelschap, mijn beleidsmatige werk en uiteindelijk een eigen lespraktijk zijn het po en vo geen vast onderdeel van mijn werk geworden. Wel gebruik ik de dansimprovisatie nog altijd in al mijn dans- en musicallessen, en ik geef met regelmaat losse lessenreeksen op basis- en middelbare scholen.

De methodiek dansexpressie waar Anne en Anja over vertellen doet me denken aan het boek Dans in samenhang: een flexibele methodiek van Vera Bergman uit 2003, dat wij als studenten op ArtEZ moesten lezen. Daarin worden vijf methodisch-didactische benaderingswijzen behandeld: de techniekgerichte, de reproductiegerichte, de expressief/creatieve, de choreografiegerichte, en de receptief/theoretische benadering. Als dansdocent wil je je leerlingen deze vijf benaderingen aanbieden zodat zij verschillende dansvaardigheden aanleren.

In de methode dansexpressie staat vooral één benaderingswijze centraal: de expressief/creatieve benadering. Daarin worden ook de drie fases benoemd, waar Anne en Anja het tijdens de podcast over hebben:

het exploreren en onderzoeken van dansmogelijkheden binnen een opdracht,
het improviseren met gericht gekozen materiaal uit de exploratiefase, en
het selecteren en structureren van materiaal tijdens de vormgevingsfase.

Het mooie van deze benadering is dat je altijd weer door kan met deze methode, zo vertellen ook Anja en Anne. Je kan natuurlijk weer opnieuw beginnen met het exploreren vanuit een nieuwe opdracht. Maar het materiaal uit je vormgevingsfase kan je ook weer aan onderzoek onderwerpen. En je kunt elk onderwerp of thema hiervoor als uitgangspunt gebruiken.

Kit Winkel is de grondlegster van deze methodiek dansexpressie, een tak van de moderne Europese dans. Zij bouwde voort op de ideeën van Rudolf von Laban over 'Modern Educational Dance'. Deze methodiek vormde ooit de basis voor de opleiding Docent Dans van de AHK en wordt nu door de opleiding Docent Dans Improvisatie in leven gehouden. Het zit ontzettend goed in elkaar, vertelt Anne, omdat de methode je helpt om echt iedereen in beweging te krijgen! Daarom is deze methodiek ook uitermate geschikt voor het funderend (reguliere) onderwijs. En zo heeft Kit hem ook bedoeld: als een educatieve dansvorm die voor iedereen toegankelijk is.

Dat laatste bracht mij weer even terug naar waar ik in geloof: die kracht van dansexpressie. Afgelopen seizoen gaf ik een blok dans in het speciaal onderwijs. Net als op eerdere scholen waren er ook daar leerlingen en leerkrachten die vroegen om ‘dansjes’, het liefst TikTok dansjes. Als dansdocent probeer ik dan een combinatie te maken. Ik kom tegemoet aan de ‘dansjes’ met een reproductiegerichte warming-up. Daarna ga ik over op een expressief/creatieve kern rondom een thema, waarin alle kinderen op hun eigen manier hun ei kwijt kunnen. En met regelmaat eindig ik met een choreografiegerichte opdracht. Die sluit ik bijna altijd af met receptief/theoretische vragen over wat we gedaan hebben. Dit alles natuurlijk binnen heel weinig tijd en in dit geval met kinderen die extra aandacht nodig hadden.

Anja vat het treffend samen: “Je kan met techniek of met andere dansstijlen wel heel leuk aan de slag in het onderwijs, maar dat is niet waar het onderwijs om vraagt.” In het reguliere onderwijs gaat het namelijk meer om de ontwikkeling van de persoon en diens sociale en creatieve vaardigheden. Daar draagt het aanleren van danspassen niet per se aan bij. Maar de methodiek dansexpressie wel!

Sanne Fokkens.

DANSDOCENT VAN DE TOEKOMST

Met de podcast ‘Dansdocent van de Toekomst’ houden wij jullie op de hoogte van trends op het gebied van danseducatie! Sanne Fokkens, redacteur van Dansdocent.nu, gaat namelijk in gesprek met de artistiek leiders van de opleidingen Docent Dans van dansacademies in Nederland en Vlaanderen. Enkele vragen die aanbod komen zijn: Wat is daar de afgelopen tien jaar veranderd in het curriculum? Hoe kunnen dansdocenten hun leerlingen het beste voorbereiden op zo’n opleiding? En hoe zien zij de ‘dansdocent van de toekomst’?

Luister ook naar...