Hoe krijg je jouw leerlingen ‘uit hun hoofd’?
Foto: Hossam Ezzat
WERKPLEZIER & DIDACTIEK | Doen jouw leerlingen nog zo hard hun best maar gaan ze niet vooruit? Misschien doen ze juist té hard hun best. Daardoor zitten ze ‘in hun hoofd’, bouwen ze spierspanning op en blijven ze vastzitten in oude bewegingspatronen. Ilja legt uit hoe ze haar leerlingen helpt om de vertaalslag te maken van ‘hun best doen om correcties te onthouden’ naar ‘het lichaam toestaan om te leren’. En van ‘te veel nadenken’ naar ‘denken met het lichaam’.
Frustraties van een choreograaf
Ik zit in de woonkamer van mijn tijdelijke appartement in Alexandrië, Egypte. Tegenover mij een gefrustreerde choreograaf die ik, als zijn assistent, moet zien te kalmeren. De voorstelling is over twee weken en de dansers zijn er echt nog niet klaar voor. Met mijn slaperige hoofd probeer ik hem ervan te weerhouden zijn stem te verheffen wanneer hij voor de zoveelste keer uitroept “hoe is dit mogelijk?!” We wonen voor dit project tijdelijk samen, dus alle frustratie uit de studio komt mee naar huis en komt toevallig altijd nét bovendrijven op het moment dat ik naar bed wil. Maar ik begrijp dat dit urgent is.
Waar Franse choreograaf Samir M’Kirech zich vooral aan stoort, en zorgen over maakt, is de inconsistentie van de dansers. Dat wil zeggen: de mate waarin ze zijn correcties (niet) verwerken en de onvoorspelbaarheid daarvan. Uren kunnen we besteden aan het cleanen van een choreografie en toch ziet het er de volgende dag uit alsof er bijna niets is veranderd. We zijn weer terug bij af, alle correcties zijn weer weggezakt. Ik ken deze dansers inmiddels goed en ik wil van het beste uitgaan. Ik zie dat ze gemotiveerd zijn en hard hun best doen. Ik zie ook dat ze technisch nog kunnen groeien, maar twijfel niet aan hun talent. Waarom blijven de details dan niet hangen?
Dit gesprek hebben Samir en ik al vaker gevoerd en we hebben al vaker naar de oorzaak gegist. In het begin accepteerde Samir nog dat het proces langer duurde omdat zijn bewegingsmateriaal ver af ligt van wat de dansers gewend zijn. Ze hebben minder danstechnische training gehad dan wij, en de docenten van wie ze les hebben gehad bewegen anders dan Samir. Hun laatste project is ook een tijdje geleden, dus ze moesten weer even in vorm komen. Maar inmiddels is het oktober en zijn ze echt wel weer ‘ingetraind’. Soms hebben we ineens zo’n goede dag in de studio, waarop alle correcties worden doorgevoerd en de dansers enorme sprongen maken. Waarom zijn die correcties dan de volgende dag weer verdwenen?
Trying too hard
Iedere keer komt er een ander antwoord uit ons gesprek: misschien is de een moe, heeft de ander problemen thuis? Hoewel we iedereen de ruimte willen geven om te werken met de grenzen die hun lichaam en geest die dag hebben, worden we ook ongeduldig. We kunnen niet zó afhankelijk zijn van omgevingsfactoren! En het zou ook niet eerlijk zijn om de prestaties van de dansers af te schuiven op de omgeving, want ze zijn sterk genoeg om zich daarvoor af te sluiten en zich te concentreren wanneer dit nodig is. Danser zijn in Egypte druist zo in tegen alle verwachtingen van familie en de maatschappij - dan móéten deze jonge vrouwen wel een sterk karakter hebben. Aan gebrek aan wilskracht ligt het dus niet. Waaraan dan wel?
Eerder die week in de boekhandel landde ik toevallig met mijn neus op een boek dat het antwoord bleek te bevatten: The Inner Game of Tennis. Aan de hand van voorbeelden uit de tenniswereld schrijft tenniscoach Timothy Gallwey over de mentale kant van sport. Hij vertelt hoe tennissers van alle niveaus vaak stuk lopen als ze te hard hun best doen (trying too hard). Ze zijn dan zó verbeten bezig met dat het goed móét gaan, dat ze allerlei spanning opbouwen en niet meer vóélen wat ze nu eigenlijk echt doen. De moves die ze hebben getraind lijken plots verdwenen, omdat de spelers te weinig contact maken met hun lichaam.
Bij deze meiden in Egypte is, denk ik, iets vergelijkbaars aan de hand. Ze willen zichzelf bewijzen want ze zijn onzeker over hun techniek, die minder ver ontwikkeld is dan de dansers met wie Samir gewend is te werken in Frankrijk. Ze vergeten dat hij hen heeft uitgekozen vanwege hun uitstraling, hun eigenheid en dat hij een diep vertrouwen heeft in hun kunnen. Ze willen het zo graag goed doen dat ze vastlopen.
Misschien herken je dit ook wel bij je eigen leerlingen. Heb je hen al vele malen gevraagd ‘wat meer te ontspannen’ of heb je het idee dat ze ‘in hun hoofd zitten’ - iets wat ik als dansstudent vaak te horen kreeg! In dit artikel ga ik dieper in op wat het nou precies betekent om ‘in je hoofd te zitten’ en vooral: wat je eraan kunt doen. Want als je jouw leerlingen wil opleiden tot dansers, is het niet genoeg om hen techniek en pasjes aan te leren. Wil je dat jouw dansers in staat zijn om behalve voor jou ook voor andere choreografen of docenten te werken en hun bewegingstaal eigen te maken, dan moet je ze leren hoe te leren. Hoe nieuw materiaal op te nemen, hoe om te gaan met onbekende bewegingen en vooral: hoe feedback écht te verwerken, met het lichaam en niet alleen het hoofd. In dit artikel leg ik uit hoe je jouw leerlingen hierin kunt begeleiden.
…
Log in om verder te lezen!
WERKPLEZIER & DIDACTIEK
Over één ding zijn dansdocenten het allemaal eens: wat een uitdagend en veelzijdig beroep hebben wij! Door middel van dans kunnen wij leerlingen begeleiden in hun algemene leerproces. Aan de hand van verschillende didactische werkwijzen leren we ze elke keer dat stapje meer. En dat geeft ons voldoening. Als dansdocent sta je er echter ook vaak alleen voor. Het is vaak creatief zoeken naar oplossingen voor de problemen waar je tegenaan loopt. Hoe bereid je je schooljaar voor? Hoe ga je te werk binnen verschillende contexten? Hoe gaan we de eindvoorstelling vormgeven? Maar vooral… Hoe behoud ik plezier in mijn beroep? Dat alles lees je in de rubriek ‘Werkplezier & Didactiek’!
Ilja Geelen
Ilja Geelen is hoofdredacteur van Dansdocent.nu. Ze heeft een bachelor Docent Dans van ArtEZ in Arnhem, en een master Culturele Antropologie en Ontwikkelingsstudies van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Sindsdien combineert ze verschillende rollen als maker, docent, performer, schrijver en organisator. Ze begon haar carrière in Marokko, waar ze twee jaar woonde. Nu choreografeert ze regelmatig in Egypte en woont ze ‘in een koffer’.
Ilja begon bij Dansdocent.nu in 2022 als redacteur Young Dance Professional en schreef toen over haar ervaringen als dansdocent in Marokko. Al snel kwamen daar klussen als eindredacteur en nieuwsredacteur bij. En sinds november 2024 dient Ilja Dansdocent.nu als tweede hoofdredacteur. In deze rol is zij verantwoordelijk voor het aansturen van de andere redacteuren.