Is iedereen welkom in jouw dansles? Ontdek inclusiedans!
De dansers van AXIS Dance Company. Fotograaf: David DeSilva.
BIJSCHOLING & OMSCHOLING | Inclusiviteit en diversiteit zijn hot topic. Niet alleen in de danswereld, maar in de hele maatschappij. Eigenlijk kan je er niet meer onderuit om je er als dansdocent niet in te verdiepen. De meeste dansopleidingen geven inmiddels ook scholing in inclusief lesgeven. Maar wat is nou precies inclusiedans? Naar welke dansvoorstellingen kun je toe? En waar kan je terecht voor bijscholing en inspiratie? Dat lees je in dit artikel!
“It’s not my job as a teacher to decide who can and cannot dance. I’m here to share my expertise, my knowledge. And exchange a dialogue with my students.”
Deze dansdocenten gingen je voor
ISis Geurts
Inclusiedans is een term die ik niet vaak gebruik. Ik ben zelf chronisch ziek waardoor ik inmiddels gebruik maak van een dansrolstoel. Ik zie mijzelf echter niet als een persoon die tot een diverse of bijzondere doelgroep behoort. Ik zie daarom graag dat dans meer toegankelijk wordt en daardoor meer inclusief. Hiermee bedoel ik alle dansstijlen. Dansdocenten kunnen met de juiste methodiek/didactiek voorkomen dat mensen buitengesloten worden op basis van een fysieke, mentale of cognitieve beperking of handicap waardoor alle dansers welkom zijn in de dansles. Met Stichting Dans+ zet ik mij hiervoor in.
Irene van Zeeland
Ik organiseer inclusiedans lessen, workshops en evenementen in mijn functie als Hoofd Holland Dance Festival in de Maatschappij. Een wijze les die ik van Lucy Bennett leerde tijdens de Online Teacher Training Course van Holland Dance Festival en Stopgap (te vinden op het YouTube kanaal van HDF) is ‘FOLDS’. Dit staat voor "Flow, Open Language, Demonstrate, Share". Waarbij Open Language voor mij echt een eyeopener is: niet praten over een tendu en een plie maar over de achterliggende intentie van een beweging zodat hij met verschillende lichamen uitgevoerd kan worden.
Joop Oonk
Dagelijks ben ik bezig met het managen Misiconi, het enige inclusieve dansgezelschap in Nederland dat zich bezig houdt met talentontwikkeling. Het is een feit dat iedereen in staat is om te dansen en dat sommigen van ons ook professioneel kunnen worden, ook al is er een leer- of een fysieke beperking aanwezig. Mits er de juiste training en begeleiding is! Over mijn visie en methodiek lees je in het boek Unload to Upload.
Hoe inclusief is inclusiedans?
Inclusiedans is hot. De term duikt steeds vaker op en danslessen voor ‘bijzondere gasten’ en speciale doelgroepen komen steeds vaker voor. Dansdocenten geven ook les aan ouderen, vluchtelingen, jeugd van de straat, mensen met een fysieke of mentale beperking, en mensen met een chronische ziekte zoals Parkinson, MS of dementie. Én deze mensen sieren ook steeds vaker het podium in het theater. Prachtige initiatieven! Maar noemen we dit community arts, danstherapie, of inclusiedans? Wanneer is een dansles of dansvoorstelling ‘inclusief’?
Een beetje kort door de bocht wellicht, maar bij community dans ligt de nadruk op het sociale aspect (cultuurparticipatie), bij danstherapie ligt de nadruk op het therapeutische doel (verbeteren van de mentale gezondheid), en bij inclusiedans ligt de nadruk op een artistiek eindproduct - of dat product nu een betere danstechniek is of een professionele dansvoorstelling. Enkele gerenommeerde inclusieve dansgezelschappen zijn: Misiconi (NL), Introdans (NL), Platform-K (BE), Nat Gras (BE), Stopgap (VK), Candoco (VK), DIN A 13 (DE), Skånes Danstheater (SE), Axis (USA) en de internationale breakdance crew ILL-Abilities. Nieuwkomers zijn New Choreographic Design (NL), Cardiac Output (NL) en DeDansDivisie (NL).
KIJKTIP | Met de HubClub zet Adriaan Luteijn van Introdans de top van de Nederlandse inclusiedans in de etalage. Met werk van onder andere Redouan Ait Chitt, Joop Oonk en Jordy Dik. Deze dansvoorstelling is te zien op 4 december 2020 (Stadstheater Arnhem), 11 december 2020 (De Kring in Roosendaal) en 19 januari (Zuiderstrandtheater Den Haag).
Het antwoord op de vraag ‘Wanneer is een dansles inclusief?’ zit ‘m in de mix van mensen. Bij inclusiedans is in wezen iedereen welkom, zowel dansers met beperking als zonder. Alle dansers zijn volwaardige deelnemers en ieder lichaam is even esthetisch. Er wordt in deze context daarom meestal niet gesproken van ‘professionele dansers’ versus ‘mensen met een beperking’, maar over ‘differently abled bodies’ (Oonk, 2017). Een dansles is dus inclusief wanneer er niet gediscrimineerd wordt op lichaamstype (zoals obees of gehandicapt) of op leerstijl (zoals autistisch of Down). Iedereen, die wil en kan, mag meedoen en wordt door de docent uitgedaagd.
Maar wie ‘kan’ er meedoen? Vanuit het klassieke Medical Model of Disability wordt er een scherp onderscheid gemaakt tussen zij die kunnen en zij die niet kunnen. Een persoon heeft wel of geen beperking. Vanuit het steeds populairdere Social Model of Disability zit de beperking in de context: het is de samenleving die beperkend werkt voor mensen met handicaps door structurele, culturele en economische barrières en de wijze van bejegening (Agenda Inclusieve podiumkunsten). Vanuit dit perspectief bekeken kan het dus zijn dat een dansschool of -opleiding beperkend of ontoegankelijk is.
Bijvoorbeeld doordat het gebouw niet rolstoeltoegankelijk is, men niet voor de deur kan parkeren of de locatie slecht bereikbaar is met het OV, de dansstudio erg rommelig en lawaaierig is, de danslessen alleen zijn bedoeld voor specifieke leeftijdsgroepen, of de dansdocent alleen maar aandacht geeft aan ‘slanke, buigzame lichamen’. Want ook de overtuigingen en vooroordelen over wat wel of niet ‘mooi’ is om te zien in het theater kan een drempel vormen waardoor deelname aan een dansles niet mogelijk is of ontmoedigd wordt. Terwijl het bij inclusiedans juist gaat om “opgenomen worden, omarmd worden, deelnemen aan” (Oonk, 2017, p 15).
De Brit Adam Benjamin wordt gezien als de grondlegger van inclusiedans en schreef hier in 2002 het boek Making an Entrance over. Sinds de jaren ‘90 wint de term aan populariteit, maar ‘inclusie’ en ‘participatie’ zijn niet alleen binnen de danswereld of culturele sector hot topic (Oonk, 2017). In de hele maatschappij lijkt het Social Model of Disability, bewust of onbewust, aan terrein te winnen. Er is een groeiend besef dat mensen een divers palet aan talenten en beperkingen bezitten en iedereen evenveel recht heeft op actieve deelname aan de maatschappij (Trendrede, 2020; Mery & Boussaid, 2017). In het bedrijfsleven wordt een divers personeelsbestand en inclusief werkklimaat gezien als de sleutel zijn tot meer innovatie en betere bedrijfsresultaten (Nederlandse Inclusiviteits Monitor). Inclusief werken wordt dus niet alleen als een morele verplichting gezien, maar ook als waardevol!
…
Ben jij benieuwd waar je terecht kan voor bijscholing in de vorm van workshops, boeken, toolkits, podcasts, etc? Log dan in om toegang te krijgen tot de rest van dit artikel!
BIJSCHOLING & OMSCHOLING
We vroegen op Facebook waar dansdocenten meer informatie over willen hebben. Het antwoord was unaniem: bijscholing! Daarom lees je voortaan iedere maand op Dansdocent.nu in de rubriek ‘Bijscholing & Omscholing’ over een aanvullend of alternatief beroep. Zoals pilatesdocent, yogadocent, fysiotherapeut, danstherapeut, oefentherapeut, fotograaf, etc. Wij vertellen je wie jou zijn voorgegaan, waar je de opleidingen kunt volgen en wat het je oplevert. Daarnaast vind je bij de boekentips voldoende inspiratie voor verdieping van je eigen danslessen!
Jacqueline de Kuijper
Danswetenschapper Jacqueline de Kuijper is de oprichter en hoofdredacteur van Dansdocent.nu. Ze studeerde danswetenschappen aan Mills College in Californië. Ze werkte als pilatesdocent, webredacteur én als trainer in het bedrijfsleven. Naast het aansturen van de andere redacteuren, is ze onder andere verantwoordelijk voor de Spotlight interviews en de rubrieken ‘Sollicitatietips voor dansdocenten’ en ‘Bijscholing & Omscholing’.