Ali Zanad: “Ik werk met de jongeren vooral aan snappen wat je houding is als je praat."
Fotograaf Ezme Hetharia
DANSEDUCATIE IN DE MAATSCHAPPIJ | Danser en maker Ali Zanad werkt als workshopdocent voor Young Perspectives (YOPE). De docenten van YOPE organiseren creatieve en sportieve lesprogramma’s voor jongeren in detentie en gesloten jeugdhulp. Zanad vertelt in deze podcast hoe hij de jongeren zover krijgt om in beweging te komen. Daarbij ziet hij dans vooral als tool om te werken aan hun lichaamsbewustzijn. Meer weten? Luister dan naar de podcast of lees de reflectie op het gesprek.
Reflectie: lesgeven vanuit je eigen levenservaring
“Ik vind het interessant om te zien hoe een persoon die een heftig verleden heeft meegemaakt, of een persoon die heftige daden heeft gedaan... Waarom is die tot dat punt gekomen? Waarom heeft die dat gedaan? Heeft die daarvan geleerd of niet? En hoe is die persoon zo geworden?” Dit vertelde Ali Zanad vorig jaar in een interview met mij voor Dansers.nu. Toen werkte hij met zijn collectief Mensja toe naar de première van On the Edge, een provocerende voorstelling waarin zij vooroordelen in onze multiculturele samenleving blootleggen en het licht schijnen op de donkere kanten van de mens.
Deze keer ging Ali in gesprek met onze podcast host Maud Bakker over de danslessen die hij geeft aan jongeren in detentie en gesloten jeugdhulp. Dat zijn interesse uitgaat naar deze doelgroep is voor mij dus geen verrassing. Zo vertelt hij ook nu dat wat hem motiveert om voor YOPE dansworkshops te verzorgen is dat het hem inzicht geeft in wat er speelt bij deze jongeren en hoe zij tegen het leven aan kijken: “Ik snap vaak wel waarom ze reageren zoals ze doen, of hebben gedaan. Vanuit angst, of omdat niemand ze echt hoort of ziet. Omdat ze te weinig positieve aandacht hebben gekregen.” Daarnaast geven de persoonlijke connecties die tot stand komen hem voldoening. En als het daadwerkelijk lukt om iedereen in beweging te krijgen, de jongeren én hun begeleiders, dan is de dansles natuurlijk helemaal geslaagd.
Maar, vroeg ik me af, hoe geef je les aan zulke jongeren? Gaan die überhaupt wel willen dansen? Of vinden ze zichzelf daar te stoer voor? Nou, dat blijkt inderdaad best een uitdaging: “Soms denk ik: fuck, nu heb je me. Dan ben ik pissed, maar wil ik dat niet laten zien. Andere keren heb ik als docent mijn ego gecontroleerd en hoef ik mijn les niet door te laten gaan zoals het is. Dan reageer ik op de situatie, op wat er nu speelt. Want dat is belangrijker voor de band tussen mij en de mensen.” Mensenkennis hebben en dicht bij jezelf blijven is dus belangrijker dan welke methodiek dan ook. Want als je nep doet, dan prikken deze jongeren daar zo doorheen! Als docent moet je bereid zijn jezelf te laten zien en je kwetsbaar op te stellen (want dat vraag je ook van hen), en in te spelen op de energie van de groep.
Aan zijn lesplan komt Ali vaak dus niet toe, maar dat vindt hij niet erg. Dat elke workshop anders verloopt is voor hem juist de magie van het vak. Zo werkt hij als docent heel intuïtief en leert hij met vallen en opstaan wat wel en niet werkt bij deze jongeren. En eigenlijk gaat het ook niet om het dansen. Urban dans is gewoon een van de vele creatieve en sportieve uitingsvormen die YOPE inzet om zelfbewustzijn bij de jongeren te ontwikkelen en hen te laten ontdekken dat ze meer kunnen dan ze denken. Daarom werkt Ali in de lessen met de jongeren aan hun lichaamsbewustzijn: “Soms praten we ook over dans. Wat is het? Wat kan het je geven? Wat doet het voor je character? Hoe kan je dans en lichaamstaal gebruiken om jezelf meer naar voren te laten komen? Snappen wat je houding is als je praat.”
Als workshopdocenten kiest YOPE vooral mensen die als rolmodel kunnen dienen omdat ze eenzelfde of vergelijkbare levenservaring hebben en toch wat van hun leven hebben weten te maken. Ali is op zijn dertiende met zijn familie gevlucht uit Irak en leefde toen jarenlang in azc’s. Hij weet dus dat het leven hard kan zijn en leerde als kind al voetballend de cultuur van de straat kennen: “Ik zie stukjes van mezelf in hen en dat motiveert me.” Daardoor kan hij dezelfde taal spreken als de jongeren aan wie hij voor YOPE lesgeeft. Bovendien is hij een waanzinnig goede danser en maakt hij nu zijn opkomst als jonge maker. Zo vervult hij een voorbeeldfunctie.
Die voorbeeldfunctie blijkt echt cruciaal om de jongeren te inspireren hun eigen talenten te ontdekken en ontwikkelen. Om te laten zien: het is mij gelukt om iets van mijn leven te maken, dus jij kan het ook! Niet alle dansdocenten zullen met deze doelgroep kunnen werken, omdat ze de taal, houding en ethiek van de straat niet begrijpen en daardoor niet als rolmodel kunnen dienen. Zo zou ik zelf, met mijn veilige en bevoorrechte opvoeding, totaal ongeschikt zijn om deze doelgroep te inspireren. Gelukkig kan Ali hen wel hoop bieden.
Jacqueline de Kuijper.
Tip: Op 5 oktober gaat Ali’s avondvullende drieluik Omweg Naar Huis in première in Theater Kikker in Utrecht. De voorstelling bestaat uit het groepsstuk Sat’Eh, zijn solo Wijk 1803, en een documentaire over zijn makerschap.
Maud Bakker
Maud Bakker is podcast host van ‘Danseducatie in de Maatschappij’. Ze is in 2023 afgestudeerd aan de opleiding Docent Dans van ArtEZ in Arnhem. Op dit moment studeert ze verder aan de Radboud Universiteit: met een (pre-) master Pedagogische Wetenschappen - Orthopedagogiek. Maud is verbonden als dansdocent en onderzoeker aan de opleiding Artist Educator in Dans (ArtEZ), als danstrainer en dansmaker bij Speels Collectief en als workshopbegeleider bij Stichting de Vrolijkheid. Voor Dansdocent.nu gaat ze in gesprek met mensen die op eigen wijze de educatie van dans en de maatschappij verbinden. Wat brengt dans teweeg?
Jacqueline de Kuijper
Jacqueline de Kuijper is de oprichter en hoofdredacteur van Dansdocent.nu. Ze studeerde in 2013 af met een master in Dance aan Mills College in Californië. Daarvoor studeerde ze dans- en theaterwetenschap, kunstgeschiedenis, filosofie en psychologie aan University College Utrecht. Na haar afstuderen schreef ze voor Dans Magazine en werkte ze als pilatesdocent in Utrecht. Haar scherpe pen en onderzoekende geest zet ze sinds 2019 in om dansdocenten te informeren en inspireren met Dansdocent.nu.