Sophie van Heesewijk: “Kinderen kunnen veel hebben aan het uiten van gevoel zonder woorden”
Sophie van Heesewijk (32 jaar) is hoofd educatie bij SALLY Dansgezelschap Maastricht. Ze is verantwoordelijk voor de oprichting van de educatie afdeling (in 2016) en het creëren en uitvoeren van diverse projecten, Met hun activiteiten willen ze kinderen al vroeg stimuleren om op zoek te gaan naar hun eigen antwoorden in maatschappelijke thema's en hier respectvol met elkaar over te communiceren. Sophie studeerde Docent Dans bij Fontys en behaalde een master in Kunsteducatie bij Codarts. Fotograaf: Laurens Bouvrie.
TRENDS & CURRICULUM | SALLY Dansgezelschap Maastricht is een jong dansgezelschap met een bijzondere educatieafdeling. Sophie van Heesewijk, hoofd educatie, brengt met veel enthousiasme dans naar de jeugd. Redacteur Lynn Kosakoy ging met haar in gesprek over de visie van SALLY: waarom de nadruk binnen danseducatie meer op dansexpressie zou moeten liggen, en hoe dialoog in en over dans wordt gecreëerd. Nieuwsgierig? Luister de podcast voor meer SALLY! Of lees de samenvatting van het interview.
Reflectie: Van ‘respectvol communiceren’ naar dialoog en samenwerking
Interactie en dialoog staan hoog in het vaandel bij SALLY Dansgezelschap Maastricht. Meerdere keren wordt het in ons gesprek genoemd. Interactie met de jeugd maakt ook waarom Sophie van Heesewijk zo graag voor dit dansgezelschap werkt: “Eigenlijk krijg je gewoon terwijl die voorstelling bezig is constant feedback op datgene wat er gebeurt.” Dat vind ze fantastisch - en ik net zo goed!
Maar hoe ziet die feedback er dan uit? vroeg ik mij af. Sophie omschrijft het als ‘direct meepraten’. Kinderen lachen wanneer er iets grappigs gebeurt of zijn intens verdrietig bij een emotionele dansscène. In mijn eigen onderzoek naar dansant burgerschap kwam ik die directe vorm van reageren ook tegen als ‘kinesthetisch invoelen’. Dit is een proces van betrokkenheid waarbij de toeschouwer zich als het ware spiegelt aan de danser, maar in afgezwakte vorm.
Bijvoorbeeld wanneer een danser draait, kun je in je lichaam een reflex om te draaien voelen. Die uitgelokte reactie wordt deels tegengehouden. In plaats van dat je draait ervaar je misschien dat je als reactie op de draai je adem inhoudt. Kinderen gaan als reactie meepraten. Zie het als een reflexmatige (fysieke) reactie op dat wat er voor je neus afspeelt (Wildschut, 2003).
Ik vind het persoonlijk mooi hoe Sophie het omschrijft als een vorm van feedback, omdat ik het kinesthetisch invoelen niet per se zag als manier van feedback geven. Nu zie ik dat kinesthetisch invoelen ook als een hele gelijkwaardige manier van interactie, omdat het simpelweg gebeurt. Het is een vorm van dialoog waarbij de zender zich niet boven de ontvanger plaatst, of andersom.
Samengevat is dat “respectvol communiceren”. In een voorinterview en in de podcast kwam deze term ter sprake. Die term greep me! Met respect naar elkaar luisteren en met elkaar spreken zorgt voor communicatie op eenzelfde niveau. Ongeacht je rol, culturele afkomst, leerniveau, leeftijd of zelfs plek in de maatschappij. Hoe kan dans helpen om bij dat ‘respectvol communiceren’ te komen?
Danstechnische vaardigheden helpen daar volgens Sophie in elk geval niet bij. Dansexpressie daarentegen wel. Het kan helpen bij het vertalen van gedachten, gevoelens en emoties naar het fysiek bewegende lichaam. Dans doet dat zonder woorden en dat kan binnen deze talige maatschappij best wel eens prettig zijn. “Op het moment dat je het fysiek maakt, geef je kinderen opnieuw de kans om zich te uiten en dan hebben ze weer extra tools om uitdrukking te geven aan datgene wat ze voelen, ervaren, meemaken,” zegt Sophie.
Dans laat naar mijn mening een eerlijke en fysieke interactie ontstaan, wat vervolgens kan leiden tot een nieuwsgierig en gelijkwaardig dialoog. Inspelen op die interactie en dialoog is wat SALLY zo goed kan naar mijn idee.
Hierdoor weet SALLY met danseducatie kloven te overbruggen. Sophie geeft ook aan dat ze leerlingen liever aanspreekt op talenten in plaats van afrekent op niveau. Dus niet zoals dat gaande is bij de indeling van bijvoorbeeld mavo, havo en vwo in het voortgezet onderwijs. Door met dans de interactie op te zoeken en de dialoog aan te gaan, vallen die niveaus weg en staat iedereen op gelijke grond. En niet aan de ene of de andere kant van de kloof. Zo ontstaat er ruimte om samen te werken, weet Sophie uit ervaring.
Die samenwerking op microniveau, mag van Sophie ook wel meer op macroniveau. In mijn nagesprek benadrukt zij nog maar eens dat er tussen dansers, dansdocenten, dansopleidingen en dansgezelschappen meer mag worden samengewerkt. Maar ook, bijvoorbeeld, dat een intensievere samenwerking met pabo’s wenselijk is. Een dansdocent kan veel leren van een basisschoolleerkracht en andersom kan de leerkracht ‘bewegend leren’ leren gebruiken!
En wat dacht je van een vak op opleidingen Docent Dans specifiek gericht op danseducatie bij dansgezelschappen? Hoe geef je die danseducatie vorm zodat het aansluit bij de educatieve doelen van het dansgezelschap? Hoe ga je te werk en hoe houd je dans als ‘dans’ zonder dat het een “praatje plaatje” wordt?
Hopelijk kan respectvol communiceren vaker hét uitgangspunt zijn voor danseducatie. (Luister naar de podcast om te ontdekken hoe!) Laten we in elk geval de dialoog nog meer opengooien zodat we elkaar in de danswereld én maatschappij gaan vinden!
Lynn Kosakoy.
…
Lees je liever het interview? Log dan in om toegang te krijgen tot de rest van dit artikel!
Danseducatie in de maatschappij
Met de podcast ‘Danseducatie in de Maatschappij’ houden wij jullie op de hoogte van trends op het gebied van danseducatie! Lynn Kosakoy, redacteur van Dansdocent.nu, gaat namelijk in gesprek met de leiders van de educatieve afdelingen van dansgezelschappen in Nederland en Vlaanderen. Met welke doelgroepen werken zij? Hoe sluiten hun danslessen aan op de kerndoelen in het onderwijs? Of de artistieke visie van het dansgezelschap? Op welke maatschappelijke ontwikkelingen haken ze aan? Dit en meer hoor je direct van de top van de danswereld!
Lynn Kosakoy
Lynn Kosakoy is redacteur Trends & Curriculum én Werkplezier & Didactiek. In 2017 studeerde Lynn af als dansdocent aan ArtEZ in Arnhem. Recent behaalde zij ook haar master Kunsteducatie aan ArtEZ in Zwolle. Haar specialisme is ‘dansant burgerschap’ in het primair onderwijs. Lynn werkt als dansdocent op dans- en basisscholen. Daarnaast is ze verbonden aan Cultuureducatie met Kwaliteit en de opleiding Docent Dans van ArtEZ. Voor Dansdocent.nu gaat Lynn in gesprek met de educatieve afdelingen van Nederlandse en Vlaamse dansgezelschappen. Ze vraagt hen naar hun drijfveren en de aansluiting van hun visie op het (dans)onderwijs en de maatschappij.