Regering schrapt kunstdisciplines: scholen mogen straks kiezen uit óf dans, óf theater, óf film 

De Teede Kamer.

KUNSTEDUCATIE | Woensdag behandelde de Tweede Kamer een wetswijziging die nodig is voor de invoering van de nieuwe kerndoelen. Op het laatste moment stelde de regering echter een aanpassing voor met verstrekkende gevolgen: scholen mogen kiezen tussen dans, theater of film. Alleen beeldend en muziek zijn straks verplicht aanbod.

Wetswijziging kerndoelen

Op woensdag 26 november debatteerde de Tweede Kamer over het wetsvoorstel voor de kerndoelen in het funderend onderwijs. Kerndoelen beschrijven wat alle leerlingen in Nederland in elk geval moeten hebben geleerd tegen het einde van de basisschool en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. In dit voorstel staat dat scholen naast muziek en beeldende kunst mogen kiezen tussen óf dans, óf film, óf theater.

Het originele voorstel voor de wetswijziging was dat scholen aan alle vijf de kunstdisciplines aandacht moeten besteden. Dus en-en, niet of-of. Maar begin dit jaar stelde de SGP vragen om te verhinderen dat de verplichting voor scholen om ook dans, film en theater aan te bieden duidelijker in de wet komt te staan. De toenmalige VVD staatssecretaris van Funderend Onderwijs en Emancipatie Mariëlle Paul nam dit over en paste het wetsvoorstel aan. Daardoor stond er in de voorgestelde kaderwet dat scholen een keuze mogen maken tussen óf dans, óf film, óf theater. Alleen muziek en beeldend zijn dan verplicht.

Helaas was er tijdens het debat voor het originele voorstel geen meerderheid te vinden in de Tweede Kamer. Dat betekent dat scholen maar drie van de vijf kunstdisciplines aan bod te laten komen. Dit is slechts 60 procent van het leergebied! Muziek en beeldende kunst zijn verplicht, maar de scholen kunnen kiezen uit dans, film en theater. Volgens het Strategisch Beraad Kunstonderwijs (SKB) brengt de regering geen focus aan, maar een beperking:

“Stel dat voorgesteld zou worden dat scholen voor rekenen verplicht aandacht moeten besteden aan optellen en aftrekken, maar verder mogen kiezen uit vermenigvuldigen, delen of meetkunde? Of voor Mens en Natuur verplicht biologie en scheikunde moeten geven, en verder mogen kiezen uit natuurkunde, geografie, techniek of gezondheidswetenschappen? De staatssecretaris en de Kamer zouden dit direct verwerpen. Scholen zelf laten kiezen betekent immers kansenongelijkheid voor leerlingen.”
— SBK-voorzitter Ronald Kox

Leergebied Kunst en cultuur

Dit debat ging over de nieuwe kerndoelen kunst en cultuur, die op 21 november zijn overhandigd aan Koen Becking, staatssecretaris voor het funderend onderwijs en emancipatie. Aan deze kerndoelen is de afgelopen paar jaar hard gewerkt door vele leraren, experts en andere betrokkenen met hart voor het onderwijs en met kennis van zaken. Het ministerie van OCW gaf SLO in 2023 de opdracht om samen met het onderwijsveld de kerndoelen te actualiseren. De leergebieden Nederlands, rekenen en wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid zijn als eerste geactualiseerd. De leergebieden mens en maatschappij, mens en natuur, moderne vreemde talen, kunst en cultuur en bewegen en sport zijn daarna geactualiseerd. Het ministerie is vervolgens een traject gestart om de kerndoelen vast te leggen in wet- en regelgeving. Het debat is onderdeel van dat traject.

In de nieuwe kerndoelen wordt dans voor het eerst expliciet en gelijkwaardig naast andere kunstdisciplines benoemd (zie voor meer informatie dit artikel van dansdocent Maedy de Miranda - Tol, lid van het kerndoelenteam). Dat betekent dat volgens deze conceptkerndoelen elke leerling in Nederland op school met dans in aanraking zou moeten komen! Zodra de kerndoelen zijn opgenomen in de wet gelden ze voor alle scholen. Maar helaas heeft de regering dus niet het advies van SLO overgenomen om het aanbieden van alle vijf de kunstvakken verplicht te maken.

verslechtering kunstonderwijs

De vijf kunstdisciplines – beeldend, muziek, dans, theater en film – vormen samen de culturele basis. Ze geven kinderen context, taal en kaders om hun identiteit te ontwikkelen, verhalen te begrijpen en betekenis te geven aan de wereld om hen heen. Door structureel disciplines uit te sluiten, wordt deze basis ondermijnd. Kinderen uit gezinnen met een lager inkomen zijn sterker afhankelijk van het aanbod op school. Wanneer scholen twee kunstdisciplines structureel mogen schrappen, worden deze leerlingen uitgesloten van kennismaking met belangrijke culturele uitingsvormen. Kinderen uit rijkere gezinnen kunnen via buitenschoolse lessen vaak wél alle disciplines blijven volgen. 

In de nu nog geldende kerndoelen voor het basisonderwijs zijn de verplichtingen voor kunst en cultuur algemeen geformuleerd; er wordt géén beperking in disciplines aangebracht. Bij het voortgezet onderwijs worden in de huidige, nu geldende wet specifiek alle vier de kunstdisciplines genoemd. Met film als onderdeel van beeldende kunst. Het besluit van de Tweede Kamer is dus een opmerkelijke gang van zaken, en een verslechtering!

“Het is alsof we teruggaan naar het onderwijs van de jaren ’80 van de vorige eeuw, toen theater en dans nog niet erkend waren in het onderwijs. De staatssecretaris doet alsof deze wijziging geen beperking is, gebaseerd op een smalle interpretatie van de huidige kerndoelen, maar kijkt totaal niet naar het onderwijs zoals het nu functioneert.”
— SBK-voorzitter Ronald Kox

De kerndoelen zijn te vinden in vier verschillende bundels: voor het primair onderwijs, onderbouw van het voortgezet onderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs. Voor Nederlandse Gebarentaal is een aparte publicatie gemaakt. Je download alle publicaties op Actualisatie van de kerndoelen - SLO. En op aan de slag staan voorbeelden en materialen voor scholen om de kerndoelen te vertalen naar een schooleigen curriculum.

Strategisch Beraad Kunstonderwijs

Het Strategisch Beraad Kunstonderwijs vertegenwoordigt zowel de docenten als opleiders voor het  leergebied Kunst en Cultuur. Het is een overleg van de verenigingen van kunstvakdocenten (VONKC, VLS,  VNK-e), de gezamenlijke opleidingen voor kunstvakdocenten van de kunsthogescholen (KVDO) en een  afvaardiging van het sectorale adviescollege kunstonderwijs (SACKuO) van de Vereniging Hogescholen. Al  deze partijen zijn nauw betrokken bij het kunstonderwijs op scholen in het basis-, voortgezet- en  gespecialiseerd onderwijs, de scholing van docenten en vanuit die hoedanigheid ook bij de  curriculumherziening. 

Het SBK onderhoudt ook contact met een brede schil van organisaties die zich inzetten voor kunst en  cultuur in het onderwijs, zoals VCPS, de Creatieve Coalitie, CJP, SLO, CITO, de PO- en VO-raad, AVS,  Cultuurconnectie, Méér Muziek in de Klas, LKCA, en de Raad van 12. Daarmee vormt het Strategisch Beraad Kunstonderwijs een belangrijke spil en spreekbuis voor het cultuuronderwijs in Nederland.

Bronnen

NederlandJacqueline de Kuijperkunsteducatie, Kerndoelen, Kunst, Cultuureducatie, Cultuur, Primair onderwijs, Voortgezet onderwijs, danseducatie, Basisschool, Dansdocent, Middelbare school, Nederland, Politiek, ministerie, Tweede kamer, Dans