Wil je meer anatomische kennis? Blessures helpen behandelen? Word pilatesdocent!
Hoofdredacteur Jacqueline de Kuijper werkte zelf vier jaar lang als STOTT-pilates docent in Utrecht. Fotograaf: Sjoerd Derine.
BIJSCHOLING & OMSCHOLING | Onder de grote namen in de pilateswereld vind je veel voormalig dansers en dansdocenten. In de pilates methode vinden zij de anatomische diepgang die tijdens de dansopleiding ontbrak. Ze herstelden dankzij pilates zelf van een blessure of konden eindelijk leerlingen met blessures de benodigde ondersteuning bieden. De certificering zorgt bovendien voor extra werkgelegenheid en een beter salaris. Wil jij ook pilatesdocent worden? Doe dan goed je huiswerk, want het aanbod aan docentenopleidingen is groot en onoverzichtelijk. Welke cursussen zijn wél aan te bevelen? Dat en meer lees je in dit artikel!
Leonieke Albreghs
“Ik wou dat ik wist wat ik nu weet toen ik danste! Pilates heeft mij enorm geholpen met revalidatie na een zeer zware operatie. Inmiddels ben ik een Instructor Trainer voor STOTT. De reden dat ik voor deze methode heb gekozen is dat het volledig is onderbouwd door (recent) medisch onderzoek en dat het blijft evolueren met nieuwe inzichten. Pilates heeft mij zoveel meer kennis gegeven over hoe het lichaam als bewegingsapparaat werkt.”
Wat is pilates? En wie is Pilates?
Pilates staat op de lesroosters van alle sportscholen en vele dansscholen. Het is met name populair onder volwassenen. Zij beginnen vaak aan pilates na een blessure en doorverwijzing van de fysiotherapeut. Voor dansdocenten is pilates lessen geven een manier om meer lesuren te kunnen draaien, beter te verdienen en leerlingen te helpen herstellen van blessures. In de pilates methode vinden zij bovendien de anatomische diepgang die tijdens de dansopleiding ontbrak. Maar wat is pilates nu eigenlijk? En wie is die Joseph Pilates waar iedereen het over heeft?
“Heb je al een dansstudio en wil je daar simpelweg een pilatesles aan toevoegen? Dan volstaat de mat-opleiding (de eerste module) en ben je een stuk sneller en goedkoper uit (vanaf €950,-). Dit is ook een goede optie als je je als ZZP-dansdocent wilt laten bijscholen op het gebied van anatomie, lichaamshouding en krachttraining voor de rug- en buikspieren. ”
De huidige pilates techniek is gebaseerd op het gedachtegoed en oefeningen van de in Duitsland geboren Joseph Hubertus Pilates (1883-1967). Een legendarische man die veel mythes over zichzelf de wereld in bracht. In tegenstelling tot wat wordt gedacht, is zijn familie niet van Griekse afkomst, was hij niet onderdeel van een circus in Engeland, trainde hij niet de mannen van Scotland Yard, en heeft hij niet de beroemde choreograaf en pedagoog Rudolf Laban beïnvloed - eerder andersom (Rincke, 2015). Pilates was een macho die veel dronk en graag sigaren rookte, maar desondanks topfit was dankzij zijn eigen oefenmethode. Zijn flamboyante karakter mag dan ook geen afbreuk doen aan de innovatie die hij teweeg heeft gebracht op fitness gebied en de vele mensen die hij heeft geïnspireerd!
Voor een korte geschiedenis, die je dus met een korreltje zout moet nemen… Bekijk de video hieronder!
In de pilates techniek vind je met name oefeningen voor het sterker maken van de spieren van de romp, zoals de rug- en buikspieren. Hiervoor liet Pilates zich inspireren door in de zomer van 1906 zijn jonge dochter Leni te observeren (Rincke, 2015). Hij keek hoe zij tijgerde, kroop, op haar buik lag, zich opdrukte, uitrekte, omdraaide en weer ging liggen. Toen hij haar nadeed ontdekte hij hoe inspannend deze bewegingen zijn voor de buik- en rugspieren. Het vormde de basis voor de oefeningen die hij later zou bedenken. Met name in de mat-oefeningen kun je deze kinderlijke bewegingen herkennen!
Pilates was een echte autodidact op het gebied van fitness en anatomie. Begin twintigste eeuw kwam hij in aanraking met de oefeningen van: de uitvinder van het bodybuilden Eugene Sandow, de arts Bess Mensendieck (nu nog bekend van de oefentherapie Mensendieck), en danseres Genevieve Stebbins (Rincke, 2015). Andere invloeden kwamen uit het turnen, boxen en later ook yoga. Verder liet Pilates zich inspireren door de bewegingen van dieren, met name van katten.
Door het gebrek aan officiële scholing werd zijn methode - tot zijn grote frustratie - destijds door de medische wetenschap niet geaccepteerd. Wel werd zijn methode wijdverspreid door zijn discipelen, veelal dansers van broadway die bij hem in zijn studio in New York City trainden - waarvan ballerina Romana Kryzanowska de bekendste is. De grote doorbraak kwam in de jaren ‘90, ruim na zijn dood in 1967. Toen werd pilates gepopulariseerd door beroemde fans als Madonna en Oprah Winfrey (Rincke, 2015).
Marjon van Grunsven
“Ik besloot pilatesdocent te worden toen ik als professioneel danseres in New York City last kreeg van een knieblessure. Ik volgde de opleiding bij bij Romana Kryzanowska, rechterhand van Joseph Hubertus Pilates, in New York City. Het was een perfecte aanvulling op mijn dansopleiding bij Lynn Simonson, waarbij de nadruk ligt op persoonlijke aandacht voor de client. Iedereen kan bewegen en een lange carrière hebben, mits er goed, intelligent, secuur en regelmatig wordt getraind. Pilates is mij in mijn danscarrière en als artistiek directeur bij Cirque du Soleil goed van pas gekomen. Al geloof ik dat pilates voor iedere volwassene geschikt is.”
Waar kun je de opleiding volgen?
Google ‘pilates docent opleiding’ en het grote aanbod in opleidingen zal je duizelen. Pilates is namelijk in 2000 tot een algemeen begrip verklaard, zoals yoga en karate, en geen beschermd merk (Rincke, 2015). Bij sommige trainingscentra, zoals het Nederlandse Perfect Pilates, kun je al na drie lesdagen (15 contacturen) aan de slag als pilatesdocent. Dat klinkt aanlokkelijk, maar zulke korte cursussen zijn niet aan te bevelen. De pilates techniek is een veelomvattende methode die niet in een paar dagen te leren is en veel oefening vergt. Een goede opleider herken je aan de ingangseisen. Vaak moet je al ervaring hebben met pilates en diploma’s op het gebied van bewegingseducatie. Vraagt een opleider hier niet om? Kijk dan vooral even verder!
Sluit je liever aan bij een van de grote internationale spelers zoals STOTT, BASI of POLESTAR. Hier kun je je volledig laten certificeren in alle apparaten en modules en kun je vertrouwen op de expertise van de trainers. Je certificaat wordt bovendien wereldwijd erkend en je bent verbonden aan een organisatie die de methode blijft vernieuwen. Alledrie deze methodes zijn vormen van modern pilates. Enkele denkbeelden van Pilates over het lichaam zijn namelijk inmiddels achterhaald (Rincke, 2015). De moderne vormen van pilates hebben het curriculum daarom aangepast aan de hand van nieuwe wetenschappelijke inzichten. Zo werkt STOTT in veel oefeningen met een ‘neutraal’ in plaats van gekanteld bekken om de natuurlijke curve van de onderrug te behouden (STOTT pilates, 2001). De aanhangers van de klassieke pilates, daarentegen, blijven trouw aan de exacte oefeningen en progressie van Joseph Pilates.
STOTT-Pilates opleidingen in Nederland doe je bij K’dans, Den Haag.
BASI opleidingen in Nederland doe je bij The Movement Practice, Amsterdam.
POLESTAR opleidingen in Nederland doe je bij POLESTAR Nederland, Amsterdam
Anneroos Sadeghi-de wit
“Tijdens de dansopleiding had ik heel basaal anatomie gehad. Tijdens de pilatesopleiding ging ik veel specifieker kijken. Welke spieren maken deze beweging? Waarom doe je deze beweging? Hoe voer je dit uit zonder blessures te krijgen? Ik deed de mat-opleiding(en) bij NIFAA (nu Snoeck), zwangerschapspilates bij BASI en de reformer-opleiding ga ik starten bij STOTT. Door het lesgeven ging ik zelf meer onderzoeken. Mijn lichaamsbewustzijn en begrip is gigantisch toegenomen.”
De opleidingen zijn ingedeeld in verschillende modules. Wil je alle modules volgen? Houd er dan rekening mee dat dit een paar jaar tijd vergt en niet goedkoop is. Dit is de moeite waard wanneer je een pilatesstudio wilt openen. Heb je al een dansstudio en wil je daar simpelweg een pilatesles aan toevoegen? Dan volstaat de mat-opleiding (de eerste module) en ben je een stuk sneller en goedkoper uit (vanaf €950,-). Dit is ook een goede optie als je je als ZZP-dansdocent wilt laten bijscholen op het gebied van anatomie, lichaamshouding en krachttraining voor de rug- en buikspieren. De verdere modules gaan met name over het gebruik van de verschillende apparaten, zoals de ‘reformer’ of de ‘chair’, en daar heb je in dat geval weinig boodschap aan.
Wil je graag les krijgen van een opleider die zelf is begonnen als danseres of dansdocent? Dan kun je terecht bij de onderstaande trainers. Zij geven les in klassiek pilates, ook wel ‘Romana pilates’ of ‘true pilates’ genoemd. Romana Kryzanowska was de rechterhand van Joseph Pilates in New York City en nam na zijn dood zijn studio over. Ze was zelf danseres en ballerina voor Balanchine.
Choreograaf Marjon Grunsven in Den Bosch.
Ballerina Anna Rubau van True-Pilates, Antwerpen.
Dansdocent Ann Van Huffel van Pilates Works, Antwerpen.
Leila Kester
“Ook de geweldige dansers van Het Nationale Ballet, het Nederlands Dans Theater en de leerlingen van de Nationale Balletacademie doen pilates. Ik heb het grote geluk gehad op deze plekken pilates te mogen introduceren en op te bouwen tot een geliefde ondersteuning van de zware werkbelasting van deze dansers en studenten. Daarnaast ben ik hoofddocent aan de opleiding tot pilates docent van POLESTAR Nederland, waar ik al vele dansers heb opgeleid tot pilatesdocent. Ik geef nu 23 jaar pilates les. Pilates is een prachtige manier om dansers te ondersteunen en om niet-dansers veilig en uitdagend aan het bewegen te krijgen. Ik hoop daarom dat er meer dansdocenten interesse zullen krijgen in pilates.”
Boekentips & inspiratie
Ben je nog niet toe aan een opleiding tot pilatesdocent, maar is je interesse wel gewekt? Neem dan eerst eens een kijkje bij onderstaande boeken, films en websites. Zo kun je alvast jezelf bijscholen en waardevolle kennis en inspiratie opdoen!
Pilates schreef zelf twee boeken: Return to Life Through Contrology (1945/1998) en Your Health (1934/2016). Deze behoren tot de favorieten van de pilatesdocenten uit dit artikel.
Het boek The Pilates Method of Physical and Mental Conditioning (1980/2004) is inmiddels ook een klassieker. Het boek is geschreven door Philip Friedman en Gail Eisen, twee journalisten die in New York City zelf pilates oefenden bij Romana Kryzanowska, die intensief met hen samenwerkte aan dit boek. Het is het eerste pilatesboek dat niet door Pilates zelf geschreven is.
Een andere favoriet van de docenten uit dit artikel is het boek The Pilates Body (2000) van Brooke Siler.
Wie meer wilt weten over de levensgeschiedenis van Joseph Pilates leest het boek Joseph Pilates, a Biography (2018) van de Duitse geschiedkundige Eva Rincke. Eindelijk is het boek ook in het Engels te lezen!
De documentaire A Movement of Movement (2014) van Mark Pedri gaat over de hype die pilates is geworden, een verhaal verteld door de discipelen van Joseph Pilates en andere pilatesdocenten. Je kunt de film online kijken als je lid wordt van Pilates Anytime.
Voor inspiratie voor je lessen ga je naar het online platform Pilates Anytime. Aan de hand van deze video's kun je ook zelf thuis pilates oefenen. Met meer dan 2.000 video’s hoef je je niet te vervelen. Ze hebben ook video’s met barre-oefeningen! De eerste twee weken zijn bovendien gratis.
A Movement of Movement: the Essence of Pilates is a documentary film about the philosophy, lifestyle, movement, and world of Pilates.
Bronnen
Rincke, E. (2015). Joseph Pilates, Der Mann, dessen Name Programm wurde. Freiburg: Herder.
STOTT Pilates Comprehensive Matwork, a fully illustrated manual. (2001). Merrithew.
Mijn dank gaat uit naar de dans- en pilatesdocenten die meededen aan een interview voor dit artikel. Dat zijn: Marjon van Grunsven, Anneroos Sadeghi-de Wit, Leila Kester, Naomi Vos, Maristella Neri da Rocha en Leonieke Albreghs.
Bijscholing & Omscholing
We vroegen op Facebook waar dansdocenten meer informatie over willen hebben. Het antwoord was unaniem: bijscholing! Daarom lees je voortaan iedere maand op Dansdocent.nu in de rubriek ‘Bijscholing & Omscholing’ over een aanvullend of alternatief beroep. Zoals pilatesdocent, yogadocent, fysiotherapeut, danstherapeut, oefentherapeut, fotograaf, etc. Wij vertellen je wie jou zijn voorgegaan, waar je de opleidingen kunt volgen en wat het je oplevert. Daarnaast vind je bij de boekentips voldoende inspiratie voor verdieping van je eigen danslessen!
Jacqueline de Kuijper
Danswetenschapper Jacqueline de Kuijper is de oprichter en hoofdredacteur van Dansdocent.nu. Ze studeerde danswetenschappen aan Mills College in Californië. Ze werkte als pilatesdocent, webredacteur én als trainer in het bedrijfsleven. Naast het aansturen van de andere redacteuren, is ze onder andere verantwoordelijk voor de artikelen ‘Sollicitatietips voor dansdocenten’ en ‘Bijscholing & Omscholing’.