Het Nationale Ballet danst 'De Groene Tafel' van Kurt Jooss uit 1932
De Groene Tafel. Fotograaf: Michel Schnater
DANSGESCHIEDENIS | Het Nationale Ballet danst in september één van de meest aangrijpende werken uit de twintigste-eeuwse dansgeschiedenis: De Groene Tafel uit 1932. Sinds 1996 heeft het gezelschap dit beroemde ballet van Kurt Jooss niet meer gedanst, maar met het oog op de huidige actualiteit halen zij dit antioorlogsballet weer van de plank.
De Groene Tafel
Het Nationale Ballet kondigde begin deze maand via een persbericht een programmawijziging aan. In reactie op de oorlog in Oekraïne koos het gezelschap ervoor hun oorspronkelijke seizoensopener te veranderen van Celebrate! naar Shadows. Met als inhoud onder andere De Groene Tafel, een antioorlogsballet van Kurt Jooss en één van de meest aangrijpende werken uit de twintigste-eeuwse dansgeschiedenis.
De Duitse choreograaf Kurt Jooss creëerde zijn ballet De Groene Tafel negentig jaar geleden, in 1932, maar de choreografie is helaas weer pijnlijk actueel. Het Nationale Ballet danste het stuk voor het laatst in 1996. In Nederland was de choreografie voor het laatst te zien in 2013, uitgevoerd door Introdans. Tot nu, want Het Nationale Ballet zet het stuk weer opnieuw in het licht.
Shadows
De titel Shadows verwijst niet alleen naar de duisternis in Jooss meesterwerk, maar ook naar de andere choreografieën in de seizoensopening. Op het programma staat ook de Nederlandse première van Wayne McGregors’ Yugen, waarin licht en schaduwen een belangrijke rol spelen in het decor.
Het derde en laatste stuk van de avond is de wereldpremière van Regnum van de Oekraïens-Nederlandse choreograaf Milena Sidorova, geïnspireerd op Mozarts Symfonie nr. 25. Hoewel hoopvoller dan De Groene Tafel, vind je ook in Regnum het machts-thema terug: het ballet gaat over de menselijke drijfveren en de middelen die mensen, zowel binnen persoonlijke relaties als binnen de maatschappij als geheel, inzetten om macht te verkrijgen.
Anti-oorlogsballet
Ook toen het stuk voor het eerst op de planken kwam, bepaalde de politieke actualiteit een groot deel van de lading. Jooss putte aanvankelijk inspiratie uit afbeeldingen van middeleeuwse dodendansen. Maar door de actualiteit in het Duitsland van de jaren dertig kreeg het werk al gauw de lading van een aanklacht tegen machtsmisbruik en de zinloosheid van oorlog.
In het stuk zie je ‘hoge heren’ die aan een conferentietafel over het lot van soldaten en burgers beslissen. Ze verklaren de oorlog door met geweren in de lucht te schieten. Daarop volgen zes scènes die verschillende aspecten van oorlogstijd verbeelden, waaronder de scheiding van dierbaren, de strijd, vluchtelingen en emotionele leegte. De slachtoffers van de oorlog komen uiteindelijk samen in een verstilde reidans, aangevoerd door een triomfantelijke doodsfiguur.
Tip: Kun je niet naar de voorstelling van Het Nationale Ballet? Bekijk dan deze uitvoering van De Groene Tafel door het Joffrey Ballet op YouTube.
Oekraïne
Eerder deze maand reageerden verschillende belangrijke gezelschappen, organisaties en individuen in de danswereld op hun eigen betrokken manier op de actualiteit in Oekraïne. Zo richtte Igone de Jongh de United Ukraine Ballet Company op en koos hiphopfestival The Notorious IBE ervoor om Russische deelnemers te laten battlen zonder vlag.
Bronnen
Introdans. (2017, 4 mei). Op 4 mei staan we stil bij onvrijheid. [statusupdate]. Facebook. Geraadpleegd op 24 augustus 2022.
van Leeuwen, A. (z.d.). De Groene Tafel: het levend houden van een meesterwerk: Interview met Jeanette Vondersaar. Geraadpleegd op 24 augustus 2022.
Nationale Opera & Ballet. (z.d.). Meesterlijke balletten over oorlog, macht en hoop. Geraadpleegd op 24 augustus 2022.
Nationale Opera & Ballet. (2022, 8 augustus). Shadows: balletten over oorlog, macht en hoop. [persbericht]. Geraadpleegd op 24 augustus 2022.
Theaterencyclopedie. (z.d.). De Groene Tafel - Kurt Jooss. Geraadpleegd op 24 augustus 2022.